Wat is het heerlijk toeven in het universum dat Javier Marias ons heeft nagelaten. Zelfs dit laatste werk, verschenen kort voor zijn onfortuinlijke dood (september 2022), ademt helemaal de geest uit van de romans die hij de decennia ervoor had gepubliceerd. Zelfs hoofdpersonage en verteller, Tomas Nevinson, is dezelfde als in de meeste van die verhalen. De Britse spion van Spaanse afkomst komt na lange tijd nog eens in actie. Hij moet een Noord-Ierse vrouw opsporen die betrokken was bij een aanslag van de ETA, 10 jaar tevoren, maar die is ondergedoken. Dat lijkt een serieuze verhaallijn te suggereren, maar – zoals gebruikelijk bij Marias – is die redelijk dun; het duurt weer tot pagina 200 voor er van enige actie sprake is. Tot die tijd schotelt Marias ons in typische langgerekte zinnen vol associaties, nuanceringen en zijpaden de observaties en overdenkingen van Nevinson voor, met klassieke mijmeringen over de ondoorgrondelijkheid van mensen, over het onherroepelijke en de morele ambiguïteit van onze daden, over de schijn die elk van ons ophoudt, de ongrijpbaarheid van het kwade, enzovoort. En ook nadien, terwijl Nevinson met de verdachte vrouwen omgaat, wordt die erg gestileerde stijl volgehouden, tot en met de ontknoping. Van de Franse Nobelprijswinnaar Patrick Modiano wordt wel eens beweerd dat die steeds dezelfde roman schreef, telkens een variatie op eenzelfde thema, in dezelfde stijl. Marias, die de Nobel naar mijn mening ook dubbel en dik verdiend had, doet min of meer hetzelfde. Maar dat belet niet dat – hoewel zijn onderwerpen dikwijls cynisch-morbide zijn – al die boeken garant staan voor absoluut leesplezier. ( )