Toch eerst maar een waarschuwing : dit is voor literatuur-freeks of geeks. De Spaanse schrijver Enrique Vila-Matas (°1948) voert een auteur op die niet meer aan schrijven toe komt, en dan zelf maar losse notities verzamelt over andere auteurs die stopten met schrijven. Wat volgt is een studie van de “literatuur van het neen”, een bonte verzameling van bekende en veel minder bekende schrijvers en hun writers’ block of ook hun bewuste beslissing er een einde aan te maken. Vila-Matas bestempelt het als het syndroom van Bartleby, naar de erg vermakelijke korte novelle van Herman Melville, waarin die een klerk ten tonele voert die weigert wat dan ook uit te voeren, met de beruchte woorden: ‘I would prefer not to’.
Het zijn inderdaad erg korte notities die onze auteur op de lezer loslaat, van de hak op de tak, springend van auteur naar auteur, doorheen de tijd. Wie vertrouwd is met literatuur komt geregeld bekende namen tegen en heeft dus ook geregeld een Aha!-Erlebnis, maar even zo vaak stuit je op namen waar je nog nooit van gehoord hebt, maar waar je na wat ge-Wiki en ge-Google toch van ziet dat ze echt hebben bestaan.
Geen fictie dus (op een enkel geval na), maar eerder een bloemlezing, fladderend van geval naar geval. Want dat valt wel op: onze auteur doet niet echt een grondige studie naar de beweegredenen voor het stoppen met schrijven. Dat lijkt dus niet de focus. Neen, als ik een gokje mag wagen, is het eerder de omgekeerde beweging: door losjes in de verf te zetten wat schrijvers aanzet om er de brui aan te geven, focust hij des te meer op het wonderlijke dat mensen überhaupt pen en papier ter hand nemen, en iets proberen aan de wereld te vertellen. En dus blijf je als lezer misschien wel op je honger, maar zit je op het eind toch met het gevoel wat een uitzonderlijk voorrecht het is om die chaotische wirwar van schrijfsels te mogen verorberen en telkens in een andere wereld in te treden. Uiteindelijk is dit kleine boekje dus niet minder dan een ode aan de literatuur. ( )

Voetnoten bij een onbestaande tekst, cirkelend rond het fenomeen van 'het niet meer schrijven' gespiegeld aan het personage Bartleby van Herman Melville. Boeiend, maar misschien meer om opzet, de vele herkenningspunten en de (al dan niet verzonnen) anekdotiek, dan omwille van het (niet bestaande) boek an sich. Anders dan bij Peter Cornells 'De paden naar het paradijs' haken de voetnoten hier niet op zodanige wijze ineen dat ze het (niet bestaande) boek uit het niets creëren - het tegendeel had van deze tekst natuurlijk geen 'literatuur van het nee' gemaakt. ( )