Huiveringwekkend, zo kwetsbaar als de persoon Josef Roubicek leeft. Zo eenzaam en door bijna niemand gezien. Het was soms zo hard dat ik niet verder wilde lezen. Een onvoorstelbaar wrede realiteit geschetst in mooie woorden als 'een wonder', 'circus optreden' en 'geluk hebben'. ( )

Het (autobiografisch)verhaal over de Jood Josef Roubíček die, onder uiterst primitieve omstandigheden, in Praag het regime van de nazi’s tracht te overleven. De tijd wordt gedood door ‘gesprekken’ met zijn vroegere geliefde Růžena en de zwerfkat Thomas. Door de Joodse Raad wordt hij tewerkgesteld op de Joodse begraafplaats en hij ziet op zijn tochten van huis naar werk, alle verschrikkingen die de Joden moeten ondergaan en wordt ook zelf onderworpen aan tal van vernederingen.
Het verslag van deze periode maakt dit boek tot een zeldzaam monument met indrukwekkende observaties en een enorme zeggingskracht. De lezer kijkt in de gedachtenwereld van Josef en leert wat uitzichtloosheid betekent voor mensen die gereduceerd worden tot nummer en weten dat de dood op iedere hoek op wacht staat.

Toch, en dat is de grote kracht van dit boek, is er ‘iets’ dat de hang naar het leven in stand blijft houden.
Zo ook wanneer halverwege het boek Josef zonder enige nadruk, eigenlijk meer en-passant, in gedachten een sprookje aan zijn geliefde vertelt waarin verhaald wordt ………....’En het gebed steeg op tot aan de hemelpoort, tot daar waar de engel de namen van de rechtvaardigen noteert, vervolgens daalde het gebed weer neer en viel in de vorm van kiezelsteentjes op hun graven.De ogen van de heer over leven en dood vulden zich met tranen en één traan drupte op de hark die tegen de muur geleund stond. En toen geschiedde er een wonder. De ziel van zo’n rechtvaardige drong er in. Nu zou de hark over de dodenakker gaan rondzwerven, de bladeren omkeren en ze in woorden veranderen. De herfstwind zou de bladeren opwaaien en over de wijde streek verspreiden, de woorden zouden over de stille smart vertellen op het uur van overgave aan de dood en over muren die met bloed waren bespat dat nooit opdroogt. Hun geritsel zou, wanneer ze weer naar de aarde neerdalen, in een lied veranderen, in de snikkende melodie van een gebed dat naar de hemelpoort opsteeg en als kiezelsteentjes weer neerdaalde. Telkens wanneer de hark de bladeren aanraakte, veranderde deze ze in woorden. En die woorden zouden voortleven, ook al werden de beenderen der martelaren her en der verspreid en veranderden hun lichamen in stof en as.’

Tegen het eind van het boek kan de lezer weer op zoek gaan naar de tekst van dat sprookje (pag.92-93) en zal de inhoud kunnen gaan combineren met de nieuw veroverde vrijheid van de laatste bladzijden.
Daarna valt de stilte in ! ( )