Susan Smit

Heel vlot geschreven waar gebeurd verhaal, over het leven van Entchen, een boerenvrouw in de 17e eeuw. Zij is een ondernemende vrouw, zelfstandig denkend en zo onafhankelijk levend als in die tijd maar mogelijk is. Ze weet veel van kruiden en kan daardoor veel voor anderen betekenen. Haar moeder is een soort strenge kwezel, heel gezagsgetrouw en angstig gelovig. Er is een opstand tegen de “heer” van Limbricht, waarbij Jacob, haar man omkomt. Dochter Grietchen valt op een foute man en raakt zwanger, een lieve jongen uit het dorp trouw met haar. Op haar 75e wordt Entchen beschuldigd van hekserij, ze blijft ontkennen, het was zo dat als er één vrouw werd beschuldigd er vaak meerdere volgden omdat er naar namen werd gevraagd en tijdens de folteringen werd er van alles gezegd om dat maar te leren stoppen. Entchen dus niet, men weet niet goed wat men met haar aandoet, iemand mag maar één keer gefolterd worden. Het lijkt erop dat ze vrijgelaten zal worden, maar ze wordt gewurgd en men doet het voorkomen als zelfmoord, waardoor haar bezittingen aan de “Heer” vervallen. Susan Smit noemt in haar nawoord het begrip vrouwenvervolging in plaats van heksenvervolging, omdat het monddood maken van vrouwen de algemene achterliggende gedachte is. Ik werd weer woedend natuurlijk. Één rechteloze vrouw tegenover 5 kerels!… (meer)

Op zich een aardig verhaal, een Amsterdams weesmeisje probeert aan haar moedeloos makende toekomst te ontsnappen en trouwt (met de handschoen) met een man in Indië. Hij heeft al drie kinderen met zijn “Njai” maar met haar kan hij niet trouwen vanwege zijn carrière. Daarbij heeft hij een blanke vrouw en een blanke zoon nodig. Maar hij houdt wel van de vrouw die hij verstootte. Zijn zoon heeft hij meegestuurd met zijn moeder, de twee dochters heeft hij erkend, die wonen bij hem. Hij heeft een verhouding met de (Indische) gouvernante van boe zijn dochters. Als Anna komt heeft ze geen schijn van kans bij hem, bij de meisjes een beetje. Alleen Baboe is lief voor haar, hoewel ook zij op een afstand blijft. Anna gaat op onderzoek naar de moeder, Srie, als ze iets begint te begrijpen van de verhoudingen in Indië, als ze begrijpt dat Srie gewoon is weggestuurd toen zij kwam. Ze is in Holland zelf een soort minderwaardig mens, want een wees, maar in Indië is ze ineens een “blanke vrouw”, die hoger op de ladder staat dan alle “inlanders”! Tussen Willem en haar wordt het moeilijker want Anna wil de armoede die ze in de camping ziet wel bestrijden. De dames in haar omgeving helpen haar wel, met de restjes. Regi is de zoon van Willem en Srie op wie Anna hevig verliefd wordt, geheel onbestaanbaar natuurlijk. Uiteindelijk sluiten Willem en Anna een compromis als Willem tot zijn enorme vreugde de promotie krijgt die hij zo ambieerde dat hij er zijn geliefde voor wegstuurde en een Europese vrouw trouwde. Anna en
Regi “mogen” samen naar Holland, de gouvernante wordt min of meer uitgehuwelijkt aan een Hollandse ambtenaar, Willen en Anna blijven getrouwd en de suggestie wordt gewekt dat Srie in het huis bij haar liefde kan terugkeren.
Het einde is wat onwaarschijnlijk hiermee. Op zich is het wel informatief over de verhoudingen in Indië, het kolonialisme natuurlijk maar ook de onderlinge machtsverhouding tussen de kolonisten. Het is makkelijk leesbaar geschreven, vlak maar je hebt het zo uit.… (meer)

Lovende recensies, maar het is een langdradig boek. 510 bladzijden. Paar maal gestart en weer opzij gelegd. p. 18-19 ronduit zwak. Het taalgebruik (p. 126-127) sluit niet aan bij hoe er in de jaren 30/40 werd gesproken. Zo'n uitdrukking als de fles halfvol of halfleeg is naar mijn idee pas in de laatste decennia ontstaan. Het deel dat in de tweede wereldoorlog speelt is interessanter. Fraai zijn verwijzingen naar eros en thanatos (lichamelijke reacties). p. 407; eerder beschreef ze ook iets dergelijks bij Gisèle en Nicholas, haar eerste ervaring. Het is meer een boek voor vrouwen.… (meer)