Ismaîl Kadaré

Ismaïl KADARE : Kroniek in steen.
In de eerste Nederlandstalige uitgaven was de meer zeggende titel : ‘Kroniek van de stenen stad’ die m.i. dichter bij de inhoud van het boek aanleunt. Herhaaldelijk wordt de fictieve stad door Kadare beschreven als een massief stenen geheel dat langs een bergrots opkruipt…
Het verhaal is gebaseerd op ware historische feiten. Vanaf 1939 werd Albanië op korte tijd herhaaldelijk bezet door vreemde mogendheden met name: Italië, met intervallen ook door de Grieken, dan door de partizanen en uiteindelijk door de Duitsers. De wisselende bezetting werd verdreven door de partizanen en dan kwam Albanië uiteindelijk onder de Russische en de Stalinistische invloed. De leider van deze Partizanen was Enver Hoxha die met zuivering strategieën een Albanië in rust creëerde.
Het verhaal wordt door een ‘Ik’-verteller aangebracht. Deze ‘ik’ is de auteur zelf, die deze historische geschiedenis neerschrijft vanuit zijn ervaring en herinnering als tienjarige jongen. Deze kind-visie brengt dan ook het verhaal in een subjectieve kleur. De waarheid wordt eigenlijk niet erg vertekend, want het politiek-militair gegeven en de wrede gebeurtenissen worden niet beschreven. We lezen enkel dat er verschillende lijken op straat liggen, ergens wat opgeknoopte mensen en de vlammen van een brandende stad, gezien vanuit de verte…. Ook lezen we over een executie door de partizanen, waarbij de kinderen niet aanwezig zijn.
In feite handelt het boek over een -voor een kind dan toch- boeiende wereld. Enerzijds zien we de sociale context in de stad en in het dorp, het grote bijgeloof, de voorspellingen en tevens de wijsheid van de oude vrouwtjes en het patriarchaal karakter van de samenleving. Zo ook zien we de sterke band tussen de buren en families alsook de kindervriendschappen. Anderzijds ontdekken we een onschuldige belangstelling van de kinderen voor de vliegtuigen, de bommenwerpers, het oude stadskanon, het verblijf in de schuilkelders, tot zelfs een kinderlijk pochende visie over wiens huis nu toch het hevigst brandt….. Kortom voor de kinderen waren de bezettingen eerder een boeiend avontuur en geenszins traumatiserend. Een avontuurlijk bezoek, voor de vijandige bezettingen, aan het slachthuis met het bloederige slacht-gebeuren had daarentegen wel een impact op de twee vriendjes.
Ieder hoofdstuk wordt voorafgegaan door een cursief of een kroniek, wat dan toch weer enig verband brengt met de actualiteit.
De schrijfstijl is bijzonder poëtisch en de knappe maar eenvoudige structuur met de kronieken houdt de lezer toch bij de realiteit. Het is zeker geen sprookje!
Voor mij is dit boek een niet zwaar op de hand liggend meesterwerk met een bijzonder geslaagde visie op een harde wereld, waargenomen vanuit de kinderogen.
GT Score = 5 19/11/22… (meer)

Zowat een historische roman. Historisch in de betekenis van het opgraven van de fascistische gesneuvelden, de problematiek, de confrontaties met de lokale bevolking die weer triomfeert. Ook de corruptie bij het toekennen van de skeletten aan de families, die vaak betalen om hun geliefde terug te brengen...
De Generaal, de leider van het project, begint ijverig aan de opsporingen, maar beseft stilaan meer en meer dat hij niet veel betekent met de dode soldaten, ook niet als strateeg waar hij zonder ervaring over nadenkt. Hij wordt 20 jaar na de oorlog nog duidelijk vijandig bekeken: de fascist als weleer. Zijn vooroordelen tov Albanië en de bevolking botsen uiteindelijk kletterend en hij moet onder woedende druk van dorpsbewoners afdruipen met een zak op de rug met een skelet.... Uiteindelijk is hij maar een generaal dankzij het uniform.... Hij ontmoet nog een Duitse Generaal, met eenzelfde opdracht, die nog openlijk voor zijn corruptie uitkomt. Beschaamd zal hij terug vertrekken naar Italië....… (meer)

Dit boek vond ik interessanter dan Agamemnon / De opvolger, omdat het raadselachtiger is (nog afgezien daarvan dat een niet ingewijde als ik heel veel toespelingen en symbolen domweg niet ziet). In de modderige vlakte staat een reusachtig houten paard, weggezakt. Of is het een in de steek gelaten vrachtwagen? Er zitten 'helden' in die er al heel lang zitten, een enkeling komt er uit om te spieden in de stad, sommigen staan duidelijk voor spelers uit de Ilias als Menelaos en Odysseus, maar niet allemaal. Het ene verhaal gaat over Troje en waar het Houten paard voor staat, hoe een dergelijke list ooit heeft kunnen werken, wat er 'achter' zit, verraad, diplomatiek verleg? Het andere over de verteller die zijn geliefde, de blonde Helena, schaakt op haar verlovingsfeest (het thema verloving, verbreken ook in Agamemnon / Opvolger). De boze minnaar en zijn familie achtervolgen ze. Verteller zelf studeerde in Moskou, maar moest die stad verlaten vanwege de bekoelde relatie Albanië USSR, net als Kadare zelf indertijd. Troje = Albanië, dat lijkt me toch wel, maar het paard is van alles, angst voor isolement, verraad door bevriende landen, een geweigerd geschenk? Het verhaal heeft een fraaie climax, die geen oplossing geeft.… (meer)

Over de tweede man van Albanië onder Hoxha, Mehmet Shehu. Zijn dochter is verloofd met de verteller maar komt niet bij hem opdagen voor de 1 mei parade: hun verhouding moet geofferd worden en daarmee ook deze Suzana zelf, die een Iphigeneia is. De vergelijkingen met de oudheid worden expliciet gemaakt door K. en ook ingezet voor het verhaal zonder pedant of schools te worden. In de Opvolger is Shehu zelf dood. Zelfmoord? Moord? Natuurlijk? Overal zijn geruchten, complottheorieën, verdachtmakingen (en de parallel suggereert dat de echtgenote een rol speelt). Uiteindelijk valt de hele familie in ongenade en moet verhuizen naar een achterlijke plattelandsplaats. De klassieken zijn goed gebruikt en de benauwende sfeer van Albanië toen (1981) is goed weergegeven maar ik vond het weinig van een roman hebben en te feitelijk (lijken).… (meer)