Ödön von Horváth (1901–1938)

Het boek Jeugd zonder God begint met een voorwoord van Arnon Grunberg en eindigt met een nawoord van Erik Brouwer. Ik had nog nooit van deze schrijver Ödön von Horváth gehoord. Het boekje heb ik in een paar uurtjes uitgelezen. De New York Times bestempelde het als een krachtig, ontroerend en verontrustend boek en dat vind ik ook. Verontrustend, o.a. omdat het niet zo gemakkelijk is om duidelijke symphatie of antipathie te hebben voor de verschillende personen, waardoor 'de wereld er overzichtelijk uitziet in de zin van goed en kwaad'. Daarvoor is het verhaal te complex. Concreet wordt dat wellicht geduid door de zin op de kaft achter op het boek: "..... de aanleiding tot een brute moord, waaraan meer mensen schuldig zijn dan alleen de fysieke dader". Verontrustend door de sfeer die het boek uitademt, waardoor voor mijn gevoel het literaire van het boek overheerst wordt. Ik kan daardoor niet zeggen of ik het boek in literair opzicht goed of slecht vind, maar ontegenzeggelijk boeiend en intrigerend, en daardoor diep onder indruk. Ook dit boek 'voelde' ik nog uren na lezing.
Minstens zo interessant is de schrijver zelf, gezien het nawoord van Erik Brouwer. Aanvankelijk gaf hij het boek de werktitel: "Auf der Suche nach den Idealen der Menschheit". Alleen zijn dood al, was voor iemand die altijd bang was voor de dood (niet eens echt voor de nazis), bizar en wonderlijk. Het boek Jeugd zonder God werd uigegeven door de Amsterdamse Exil uitgeverij Allert de Lange en kreeg op enkele uitzonderingen na, positieve reacties. Uitzondering was o.a. de literair criticus van De Telegraaf die schreef: "Overtuigend of noodzakelijk is dit boek nauwelijks te noemen.." (1938). Niet mee eens dus.… (meer)