Luuk Van Middelaar

Met zijn “De passage naar Europa” uit 2009 heeft Van Middelaar bewezen een begenadigd schrijver en analyticus te zijn; met deze studie is dat niet anders.
Lag in zijn eerste studie de nadruk op de soms moeizame start van Europese integratie, in dit boek volgt de lezer de meer actuele periode waarin sprake is van wat de schrijver treffend in beeld brengt en typeert, als de transitie van ‘regelpolitiek’ naar ‘gebeurtenissenpolitiek.
Kort door de bocht geredeneerd betekent dit het einde van een periode waarin uitsluitend depolitiserende regels het gezicht en het beeld van de EU bepaalden. Met het oplossen van de eurocrisis, het vluchtelingen vraagstuk, de relatie met Rusland enz, enz. kom je met regels en voorschriften niet ver. Er moet nu bestuurd worden, er moet echte politiek bedreven worden en dan steekt meteen een constitutioneel probleem de kop op: de leden zijn plotseling niet meer gelijkwaardig. Dat alle lidstaten de minimum afmetingen van een banaan accepteren omdat dat nu eenmaal is afgesproken, is toch van een andere orde dan met Poetin over een staakt het vuren onderhandelen of een internationaal vluchtelingenprobleem oplossen. (om over de Euro en de Brexit maar te zwijgen). Bij al deze problemen doemt het (schrik)beeld op van “de sterkste” die dicteert en soms ook oplost. En dan komen vragen boven naar legitimatie en staatsrechtelijke controle, om nog maar te zwijgen over ontbrekende parlementaire en publieke invloeden. Europa kent geen ‘trias politica’ !!

Tal van dit soort problemen passeren in deze studie de revue waarbij de auteur telkens op gedetailleerde wijze de gebeurtenissen plaatst in de context van het streven naar verdere Europese politieke integratie.

Het boek: hedendaagse geschiedenis van hoog niveau,… (meer)

In DE PASSAGE NAAR EUROPA. GESCHIEDENIS VAN EEN BEGIN dringt LUUK VAN MIDDELAAR door tot de meest ongrijpbare geschiedenis van onze tijd. Op meesterlijke wijze toont hij de motor van de Europese politieke ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar. Tegelijk vormt deze onvoltooide geschiedenis de excellente casus om het wezen van politiek bloot te leggen. De homo politicus is een tijdkunstenaar, die in het rumoer van de actualiteit de brug slaat tussen verleden en toekomst en zo van een moment een passage maakt.

Tien jaar na zijn succesvolle debuut POLITICIDE, het meeslepende verhaal over de moord op de politiek in de Franse filosofie, verrast Luuk van Middelaar opnieuw met een wervelende en eigenzinnige geschiedenis van de politiek. Ditmaal buigt hij zich niet over de dood maar over de geboorte van een politiek lichaam. Dankzij een intrigerende zoektocht, verwant aan de filosofische aanpak van Foucault, komt Van Middelaar een niet eerder beschreven politieke sfeer op het spoor, die het beeld van Europa doet kantelen. Een abstract politiek systeem in een levende geschiedenis. Ongekend is zijn gave om de lezer de stroom van de tijd te doen voelen. Met DE PASSAGE NAAR EUROPA trapt Luuk van Middelaar de geschiedenis op haar staart. Een overdonderend verslag van de geboorte van Europa.

Voor DE PASSAGE NAAR EUROPA ontving LUUK VAN MIDDELAAR de Otto von der Gablentz Studieprijs 2009, als ook de Dissertatieprijs 2009 vanwege de Universiteit van Amsterdam. In 2010 is hem vanwege de verzamelde Nederlandse en Vlaamse filosofen de SOCRATES PRIJS toegekend voor het meest prikkelende, Nederlandstalige filosofieboek.In 2011 krijgt Van Middelaar vanwege de Nederlandse historici de D.J. VEEGENS PRIJS van de Koninklijke Hollandse Maatschappij van Wetenschappen.

Recensie(s)
NBD|Biblion recensie
De auteur, historicus-filosoof en columnist-politiek ondersteuner (VVD), schildert in dit boek, dat in een eerdere versie als proefschrift verscheen, de wordingsgeschiedenis van de Europese Unie, op basis van de omvangrijke literatuur, maar ook van vele gesprekken met betrokkenen (hij werkte in het team van Eurocommissaris Bolkestein). Hij geeft diepgang door het verhaal meermalen, vanuit meer invalshoeken, te vertellen: de spelregels (verdragen, meerderheidsbesluitvorming), de ambities en de tekortschietende daadkracht, de zoektocht naar steun en achterban. Geen 'gids voor de EU', maar een verhaal van personen, motieven, belangen en besluiten waaruit de EU zich ontwikkelde. De auteur formuleert aantrekkelijk en fraai - soms te mooi en cryptisch (bijvoorbeeld de titel). Een mooi boek voor hoger opgeleiden met voorkennis en belangstelling.

(NBD|Biblion recensie, Dr. B.J.S. Hoetjes)… (meer)

De Franse filosofie is geobsedeerd door de politiek - al sinds de Franse Revolutie. Maar eigenlijk zijn de Franse denkers vooral bang voor de politiek: ze zijn gevangen geraakt tussen terrorisme en machteloosheid. In een sprankelend panorama van het naoorlogse politiek denken geeft dejonge filosoof en historicus Luuk van Middelaar die spanning helder weer. Trefzeker schetst hij het bruisende intellectuele leven in de stad die zich het brein van de wereld waant: Parijs. Allereerst verschijnt de curieuze Russische geleerde Alexandre Kojève, die met zijn Hegelcolleges in de jaren dertig vrijwel alle latere beroemdheden betoverde. Hierna treden drie opeenvolgende generaties naar voren: Sartre met zijn carrousel van revolutionair engagement, de neonietzscheanen en hun 'gevecht op het strand', en de neokantianen als ,ratten in een ruïne'. Aan het slot van zijn betoog belicht Van Middelaar enkele hedendaagse Franse filosofen. Hun begrip van de democratie als meest politieke en meest dynamische samenlevingsvorm biedt een krachtig wapen tegen alle pogingen tot moord op de politiek.

Recensie(s)
NBD|Biblion recensie
Met 'Politicide' schreef de jonge filosoof en historicus Luuk van Middelaar (1973) een belangwekkend boek. Onderwerp is de na-oorlogse Franse filosofie, en met name de politieke dwaalwegen die de opeenvolgende generaties filosofen hebben bewandeld. Deze dwalingen brengt Van Middelaar terug tot één bron: de geëmigreerde Russische filosoof Kojève (1902-1968), die met zijn roemruchte Hegel-colleges in de jaren dertig grote invloed uitoefende op het politieke denken van existentialisten en neo-nietzscheanen, zoals Foucault. Van Middelaar beschuldigt hen, in navolging van hun leermeester, van een fundamenteel anti-democratisch denken, een verwijt dat ook een latere generatie - die van de neo-kantiaanse moraalfilosofen - treft. Deze historische en filosofische studie is geschreven in de journalistieke stijl van het Franse essay, waarin de complexe en omvangrijke materie met een verbluffende eruditie en ogenschijnlijk gemak wordt neergezet. Het dwingende en strakke interpretatie-schema doet soms nogal kunstmatig aan, maar dat prikkelende element is eigen aan iedere vernieuwende interpretatie.
(Biblion recensie, Desanka Kempers)… (meer)

De politieke geschiedenis van de vorming van de Europese Unie. Dit buitengewoon heldere betoog over het politieke begin van de Europese samenwerking heeft de allure van een standaardwerk. Fijnmazige beschrijvingen van de verschillende bestuurlijke mechanismen en rijk gelardeerd met staats-filosofische annotaties maken dit werk tot een bijzondere uitgave.

Veel aandacht wordt -mede aan de hand van denkers als o.a Hobbes, Locke en Rousseau- besteed aan de diverse vormen van besluitvorming. Duidelijk wordt gemaakt welke overgangen er nodig zijn om b.v. van unanimiteit te geraken in de fase waarin bij meerderheid van stemmen besluiten genomen kunnen worden. Gevolgen van verschuivingen in machtsrelaties tussen de verschillende sferen binnen de gemeenschap en de invloed die deze vervolgens kunnen hebben op het (operationele) optreden van de Unie, haar raden en haar afzonderlijke leden, worden helder ten tonele gevoerd.

Een begenadigd schrijver die een uitermate intelligent betoog in een goed lezende tekst weet te vatten is geen alledaagsheid. Dat Middelaar met dit boek op geen enkele wijze partij kiest vóór of tegen Europa maakt deze studie nog boeiender.

Het boek imponeert en is wat mij betreft nu al een klassieker !… (meer)