Een verrassend lichtvoetig boek over een zwaar onderwerp. De verteller is een schimmige ik-figuur die verhaalt over zijn adolescentenjaren in een buitenwijk van een Amerikaanse stad. Hij gebruikt een adolescententaaltje, hoogdravend en vol (soms vergezochte) metaforen, ook al is hij al lang geen puber meer. Zijn kameraden krijgen wel een naam, maar nauwelijks persoonlijkheid en ook de zusjes Lisbon, voorwerp van hun gedeelde inreresse, zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden. De hele roman krijgt zo een sterke wij - zij structuur: de jongens met hun bijna voyeuristische belangstelling, tegenover de meisjes in een gedwongen afzondering.

Het boek bestaat uit één lange spanningsboog en draait rond een mysterie, dat aan het eind van het verhaal, in een briljante omkering, in feite een duizelingwekkende afgrond blijkt te zijn. ( )

Ik heb lang geaarzeld voor ik aan dit boek begon: de titel, de Virgin Suicides, leek me zo opzichtig gericht op goedkoop commercieel succes, want een spannende cocktail van erotiek en dramatiek belovend, dat het boek onmogelijk goed kon zijn. Maar de vele lovende recensies deden me toch overstag gaan. En gelukkig maar, want dit is één van de betere boeken die ik de laatste jaren gelezen heb, en dan vooral omdat het een meesterwerk van misleiding is.
Dit boek – in tegenstelling tot wat veel recensies doen geloven – gaat helemaal niet over hoe 5 meisjes van eenzelfde gezin (niet eens allemaal maagden, al zou je maagdelijkheid natuurlijk ook kunnen opvatten als onschuld) ertoe kwamen zelfmoord te plegen. Neen, al na enkele pagina’s weet je dat ze alle vijf zelfmoord zullen plegen, en krijg je ook te horen dat we nooit zullen weten waarom ze het deden. Dat is dus niet de insteek van Eugenides, al weet hij natuurlijk maar al te goed dat we zullen blijven doorlezen in de hoop aanwijzingen te vinden en toch tot een sluitende verklaring te komen. En de auteur is pervers genoeg om die aanwijzingen rijkelijk rond te strooien, of op zijn minst onze verbeelding in die richting te prikkelen.
Waar het dan wel om gaat? Wel, naar mijn mening, biedt het vertelstandpunt, het achterhalen van wie eigenlijk de auteur is achter wie Eugenides zich verschuilt, de sleutel tot dit werk. En hier speelt Eugenides pas echt een pervers spel met de lezer. Van in het begin is een onbepaalde “we” aan het woord, van wie je de indruk hebt dat het om één of meerdere buurtjongens van de meisjes gaat. Het is ook eerst niet duidelijk hoe ver in de toekomst die verteller(s) zich bevindt (bevinden). Maar mondjesmaat krijg je informatie, en dan nog alleen als je er heel goed op let, en pas op het einde valt alles op zijn plaats. Het lijkt een retorisch spelletje, en ik kan me inbeelden dat niet veel mensen dit soort spelletjes kunnen appreciëren, maar het werkt wel. En vooral omdat het even duurt voor je doorhebt dat dit vertellersstandpunt de eigenlijke originaliteit van het werk uitmaakt.
En zo kom je uit bij de echte scope van het verhaal: een inventaris en analyse van de sociale fenomenen die zich voordoen in de directe omgeving van iemand die zelfmoord pleegt: de geruchten, roddels, de overbezorgdheid, de zorg ook om bezoedeling en besmetting, de nieuwsgierigheid. Eugenides brengt het prachtig in beeld, en ontluisterend natuurlijk ook.
En dan is er natuurlijk de weergaloze stijl. Erg filmisch-expressief, regelmatig met treffende beeldspraak, en af en toe ook huiveringwekkend in de klinische beschrijving van de dramatische gebeurtenissen. En nu we toch bezig zijn: een prijs voor de knapste openingszin in jaren. Eugenides is in dit debuut al meteen een meester. Ik kijk nu al uit naar de volgende werken van deze auteur! ( )

Dit boek fascineert omwille van de uniekheid van zijn thematiek. Het beschrijft op een zeer indringende manier de denkwereld en de gevoelswereld van pubers. Het trieste verhaal cirkelt rond vijf meisjes die in een Amerikaanse voorstad zelfmoord plegen. Eugenides evoceert op lyrisch wijze de gevoels- en gedachtenwereld toch precies van de jonge en gekwetste maagdelijke zielen. Precieus meesterschap, hoewel ik de epische werken van de auteur nog beter vind. ( )

Een stel jongens van een jaar of veertien, in een amerikaanse suburb, verlangen naar vijf onbereikbare meisjes, die door hun moeder kort worden gehouden, en waarvan er één zelfmoord pleegt aan het einde van hoofdstuk één. Het onderwerp is tragisch en morbide, maar de vertelstijl (de jongens vertellen het verhaal in de wij-vorm) is grotendeels nuchter en precies beschrijvend, wat door de contrastwerking erg grappig kan uitpakken. Soms wordt de toon opeens dromerig en lyrisch, bijvoorbeeld in de passage waar de jongens samen stukjes lezen uit het dagboek van het overleden meisje. De onbereikbaarheid van de meisjes ontstijgt hun banale, bigotte opsluiting en wordt een universeel thema, en tegelijkertijd reiken de jongens heel even over de gendergrens heen:

“We could never understand why the girls cared so much about being mature, or why they felt compelled to compliment each other, but sometimes, after one of us had read a long portion of the diary out loud, we had to fight back the urge to hug one another or to tell each other how pretty we were. We felt the imprisonment of being a girl, the way it made your mind active and dreamy, and how you ended up knowing which colors went together. We knew that the girls were our twins, that we all existed in space like animals with identical skins, and that they knew everything about us though we couldn’t fathom them at all. We knew, finally, that the girls were really women in disguise, that they understood love and even death, and that our job was merely to create the noise that seemed to fascinate them.”

Toch bevredigde het boek als geheel niet: afstandelijkheid won het teveel van intimiteit. Het gaat niet echt over de levens van de jongens, want die concentreren zich op de reconstructie van de meisjeslevens. Maar het gaat ook niet echt over de meisjeslevens, want die blijven ondanks de naspeuringen grotendeels onbekend. Het gaat dus over onkenbaarheid: wel een mooi thema, maar op deze manier net iets te kaal om een roman te dragen. ( )

Een man die in zijn kindertijd samen met nog een paar andere vrienden geobsedeerd waren door de 5 zusjes doet zijn verhaal. Hij vertelt dus heel het leven van die meisjes. Over het feit dat één zusje zelfmoord pleegt en hun moeder de kinderen volledig laat afsluiten van de wereld. Een tragisch einde.