J. G. Ballard (1930–2009)
Auteur van Het keizerrijk van de zon
Over de Auteur
J. G. Ballard was born to British parents in Shanghai, China on November 15, 1930. While a child during World War II, he spent four years in a Japanese POW camp. This experience was the basis for the emotionally moving novel Empire of the Sun, which he adapted into a successful movie, directed by toon meer Steven Spielberg. Before becoming a full-time writer, he studied medicine at Cambridge University and served as a pilot in the British Royal Air Force. Ballard is best known for his science fiction writings. His early works were heavily influenced by surrealism. Most of his novels deal with death and destruction of the human spirit. Novels such as Crash, Concrete Island, and High Rise portray a society that is devolving into barbaric chaos. Crash was made into a movie by David Cronenberg in 1996. The Drowned World describes an apocalyptic society, with a hero that ushers in the destruction of the world. His novel Empire of the Sun was shortlisted for the Booker Prize and awarded the Guardian Fiction Prize and James Tait Black Memorial Prize for fiction. Empire of the Sun was filmed by Steven Spielberg in 1987, starring a young Christian Bale as Jim (Ballard). Ballard moved away from science fiction, but he is still considered one of the leading authors of the genre. He died on April 19, 2009 at the age of 78. (Bowker Author Biography) toon minder
Fotografie: Jerry Bauer
Reeksen
Werken van J. G. Ballard
Phantastische Bibliothek, Die andere Zukunft, 7 Bde. 10 exemplaren
The Dying Fall 6 exemplaren
The Assassination Of John Fitzgerald Kennedy Considered As A Downhill Motor Race [short story] 5 exemplaren, 2 besprekingen
Research No. 8/9 5 exemplaren
Pasaporte a la eternidad 4 exemplaren
Saggezza stellare: nel segno di Lovecraft racconti soprannaturali per il nuovo millennio (1997) 4 exemplaren
A Corrida Selvagem 3 exemplaren
Contos Ficção Científica 3 exemplaren
Autòpsia del nou mil·lenni [Centre de Cultura Contemporània de Barcelona on es presenta entre el… (2008) 3 exemplaren
Myths of the Near Future [short story] 3 exemplaren
Mitos Del Futuro Proximo 3 exemplaren
El huracán cósmico 2 exemplaren
Solens Rike 2 exemplaren
Urania 487 - GLI SCULTORI DI NUVOLE 2 exemplaren
Journey Across A Crater 2 exemplaren
The Autobiography of J.G.B. 2 exemplaren
Coitus 80 1 exemplaar
J. G. Ballard. Cauchemar à quatre dimensions : Ethe Four-dimensional nightmaree. Traduit de l'anglais par… (1963) 1 exemplaar
Jane Fonda’s Augmentation Mammoplasty 1 exemplaar
The Secret Autobiography of J.G.B. [short story] 1 exemplaar
Tutti i racconti (racconti) 1 exemplaar
J・G・バラード短編全集1 (時の声) 1 exemplaar
J・G・バラード短編全集3 (終着の浜辺) 1 exemplaar
Ballard J.C. (James Graham Ballard) 1 exemplaar
Millenium People by J-G Ballard (2005-01-13) 1 exemplaar
Terminal Beat 1 exemplaar
BAL Super.Cannes 1 exemplaar
PERANDORIA E DIELLIT 1 exemplaar
Venise Des Écrivains 1 exemplaar
The Draining Lake 1 exemplaar
Dali. With An Introduction By J. G. Ballard. 1 exemplaar
The Dead Astronaut - J. G. Ballard 1 exemplaar
Huracán cósmico 1 exemplaar
The Drowned World [short story] 1 exemplaar
My Invented Country 1 exemplaar
Brigid Marlin, Paintings in the Mische Technique 1 exemplaar
Imperiul soarelui 1 exemplaar
Potopljeni svet 1 exemplaar
Kindness of Women - J. G. Ballard 1 exemplaar
Locura desenfrenada 1 exemplaar
O Império do Sol (Empire of the Sun, #1) 1 exemplaar
Cataclismo Solar 1 exemplaar
Ciencia-ficcin̤ inglesa : (obras escogidas) 1 exemplaar
La exposición de atrocidades 1 exemplaar
Billennium - J. G. Ballard 1 exemplaar
Report from an Obscure Planet [short story] 1 exemplaar
Mobile [short story] 1 exemplaar
Condominium 1 exemplaar
Kingdom Come (P.S.) by J G Ballard (2007-07-02) 1 exemplaar
Gente do mil©♭nio 1 exemplaar
Собрание сочинений 1 exemplaar
Gerelateerde werken
The Penguin Book of Modern British Short Stories (1989) — Medewerker — 439 exemplaren, 3 besprekingen
Storming the Reality Studio: A Casebook of Cyberpunk and Postmodern Science Fiction (1991) — Medewerker — 251 exemplaren
The Road to Science Fiction #3: From Heinlein to Here (1979) — Medewerker — 245 exemplaren, 5 besprekingen
The Graphic Canon, Vol. 3: From Heart of Darkness to Hemingway to Infinite Jest (2013) — Medewerker — 151 exemplaren, 1 bespreking
The Best from Fantasy and Science Fiction: 12th Series (1963) — Medewerker — 121 exemplaren, 2 besprekingen
The Playboy Book of Science Fiction and Fantasy (1955) — Medewerker — 116 exemplaren, 2 besprekingen
The Best from Fantasy and Science Fiction: 13th Series (1964) — Medewerker — 102 exemplaren, 1 bespreking
The Prentice Hall Anthology of Science Fiction and Fantasy (2000) — Medewerker — 94 exemplaren, 2 besprekingen
The Pleasure of Reading: 43 Writers on the Discovery of Reading and the Books that Inspired Them (2015) — Medewerker — 87 exemplaren, 2 besprekingen
Bangs and Whimpers: Stories about the End of the World (1999) — Medewerker — 85 exemplaren, 2 besprekingen
England Swings SF: Stories of Speculative Fiction (1968) — Medewerker — 81 exemplaren, 3 besprekingen
The Best Fantasy Stories from the Magazine of Fantasy & Science Fiction (1985) — Medewerker — 72 exemplaren, 1 bespreking
Fakes: An Anthology of Pseudo-Interviews, Faux-Lectures, Quasi-Letters, "Found" Texts, and Other Fraudulent Artifacts (2012) — Medewerker — 69 exemplaren, 4 besprekingen
SF: The Year's Greatest Science-Fiction and Fantasy: Second Annual Volume (1958) — Medewerker — 69 exemplaren
Time Travelers (Fiction in the Fourth Dimension) (1997) — Medewerker — 67 exemplaren, 3 besprekingen
The Mammoth Book of Tales from the Road: Tales of Life on the Move (Mammoth Books) (2003) — Medewerker — 52 exemplaren
Beyond Tomorrow: Anthology of Modern Science Fiction (1976) — Medewerker — 51 exemplaren, 1 bespreking
Twenty Houses of the Zodiac: Anthology of International Science Fiction (1979) — Medewerker — 45 exemplaren, 1 bespreking
The Second Gates of Paradise: The Anthology of Erotic Short Fiction (1997) — Medewerker — 38 exemplaren
Light Years and Dark: Science Fiction and Fantasy of and for Our Time (1984) — Medewerker — 36 exemplaren
The Slaying of the Dragon: Modern Tales of the Playful Imagination (1984) — Medewerker — 30 exemplaren
The Magazine of Fantasy and Science Fiction October 1982, Vol. 63, No. 4 (1982) — Auteur — 15 exemplaren
Science Fiction Verhalen — Medewerker, sommige edities; Medewerker, sommige edities — 14 exemplaren, 1 bespreking
The Magazine of Fantasy and Science Fiction October 1967, Vol. 33, No. 4 (1967) — Medewerker — 13 exemplaren
The Magazine of Fantasy and Science Fiction October 1989, Vol. 77, No. 4 (1989) — Auteur — 10 exemplaren
The Magazine of Fantasy and Science Fiction 68. Mythen der nahen Zukunft. (1984) — Medewerker — 7 exemplaren
The Profession of Science Fiction: SF Writers on Their Craft and Ideas (Insights) (1992) — Medewerker — 6 exemplaren
No Room for Man: Population and the Future Through Science-Fiction (1979) — Medewerker — 6 exemplaren
Døds-layoutet 1 (1972) — Auteur, sommige edities; Auteur, sommige edities — 3 exemplaren, 1 bespreking
The Magazine of Fantasy and Science Fiction, 005. Die Exper greifen an (1963) — Auteur — 3 exemplaren
Fantastrenna — Medewerker — 3 exemplaren
Den ¤elektriske myre og andre science fiction-fortællinger (1984) — Auteur, sommige edities — 2 exemplaren, 1 bespreking
Nuove avventure nell'ignoto — Medewerker — 2 exemplaren
Ki ょ う も 気 God prepared a short masterpiece SF election (Kadokawa library) (2010) — Medewerker — 2 exemplaren
Zärtlich war die Zukunft: Liebesgeschichten aus der Welt von morgen (1989) — Medewerker — 2 exemplaren
カイエ 1978年 12月号 特集・SFから現代文学へ — Medewerker — 1 exemplaar
新潮 1990年 09月号 現代SFの冒険 — Medewerker — 1 exemplaar
季刊NW-SF 1973年 11月 第8号 — Medewerker — 1 exemplaar
季刊NW-SF 6号 — Medewerker — 1 exemplaar
季刊NW-SF 3号 — Medewerker — 1 exemplaar
季刊NW-SF 1号 — Medewerker — 1 exemplaar
S-Fマガジン 1966年05月号 (通巻81号) — Medewerker — 1 exemplaar
S-Fマガジン 1967年10月号 (通巻100号) — Medewerker — 1 exemplaar
季刊NW-SF 1976年 08月 第12号 — Medewerker — 1 exemplaar
S-Fマガジン 2009年 11月号 [雑誌] — Medewerker — 1 exemplaar
海 1972年05月号 — Medewerker — 1 exemplaar
S-Fマガジン 2000年 02月号 [雑誌] — Medewerker — 1 exemplaar
SFの評論大全集 (別冊奇想天外 4) — Medewerker — 1 exemplaar
S-Fマガジン 1968年 01月号(通巻103号) — Medewerker — 1 exemplaar
季刊NW-SF 1976年 01月 第11号 — Medewerker — 1 exemplaar
Crash! (Documentary short, 1971) — Medewerker — 1 exemplaar
New Worlds Science Fiction 106, May 1961 — Medewerker — 1 exemplaar
Science Fiction Eye #08, Winter 1991 — Medewerker — 1 exemplaar
Antaeus No. 35, Autumn 1979 — Medewerker — 1 exemplaar
S-Fマガジン 1967年04月号 (通巻93号) — Medewerker — 1 exemplaar
Tagged
Algemene kennis
- Officiële naam
- Ballard, James Graham
- Geboortedatum
- 1930-11-15
- Overlijdensdatum
- 2009-04-19
- Graflocatie
- Kensal Green Cemetery, London, England, UK
- Geslacht
- male
- Nationaliteit
- UK (paspoort)
China (geboren) - Geboorteplaats
- Shanghai, China
- Plaats van overlijden
- London, England, UK
- Oorzaak van overlijden
- prostate cancer
- Woonplaatsen
- Sjanghai, China
- Opleiding
- Queen Mary College, University of London
King's College, University of Cambridge
Leys School, Cambridge - Beroepen
- schrijver
- Relaties
- Walsh, Claire (long-time companion)
- Organisaties
- Ambit
Chemistry and Industry
Royal Air Force - Prijzen en onderscheidingen
- Guardian Fiction Prize (1984)
James Tait Black Memorial Prize (1984)
Commonwealth Writers' Prize (2001)
Golden PEN Award (2008)
BSFA Award for Best Novel (1979) - Agent
- Margaret Hanbury
- Korte biografie
- Born and brought up in colonial Shanghai comfort, young James Graham Ballard saw his life change forever when, in the aftermath of Pearl Harbour, Japanese forces swept into the city. The three years he spent in an internment camp moulded his view of "a world turned up-side down" and have constantly influenced his fiction.
Back in Britain, he abandoned his medical studies at Cambridge to become a full-time writer, and his first novel, The Drowned World, was published in 1962. As with many of his works, the wanderings of his characters' minds are charted as minutely as the external world they inhabit. The Drought, The Wind from Nowhere and The Crystal World all strengthened his reputation for bleak but beautiful chronicles of a post-Hiroshima age.
After the death of his wife in 1964, Ballard retreated to Shepperton by the River Thames to raise his three children. But if his surroundings were sleepy and suburban, his imagination remained at the cutting edge. When he produced Crash in 1973, legend has it that one publisher marked in her notes, "writer beyond psychiatric help". Crash, dealing with the erotic possibilities of car accidents, was well ahead of its time. Ballard himself called it "the first pornographic book based on technology" and David Cronenberg's film version in 1996 provoked six months' deliberation for the British censor.
Steven Spielberg's lavish production of Empire of the Sun, Ballard's autobiographical account of his childhood, brought the author financial security and public clamour for his earlier works. At this point, Ballard could have easily put down his pen.
Instead, he has continued to chart the struggle of a restless society, one caught between a need for security and a craving for the reckless. His latest novel, Millennium People, once again describes characters drawn to violence through technologically-induced boredom.
He once called himself "an architect of dreams, sometimes nightmares" and his seeming obsession with disaster, depravity and dystopia is not to everyone's taste. But, in this pop-bang throwaway age, JG Ballard remains curious and alert, reminding us, too, that "imagination itself is an endangered species".
Leden
Discussies
1001 Group Read--Dec, 2011: Empire of the Sun in 1001 Books to read before you die (december 2011)
Besprekingen
Lijsten
1970s (1)
Folio Society (1)
Cooper (1)
Kink Classics (1)
Yet another list (1)
Allie's Wishlist (1)
Books (1)
2015 UpROOTed (1)
Climate Change (1)
Writers at Risk (1)
Must read (1)
SF Masterworks (1)
War Literature (1)
1980s (1)
Read (1)
THE WAR ROOM (1)
Booker Prize (1)
Backlisted (1)
1960s (1)
Best Dystopias (2)
My TBR (2)
Franklit (2)
to get (3)
A Novel Cure (3)
Shaking a Leg (1)
Asia (1)
Erotic Fiction (1)
Read These Too (1)
Best First Lines (1)
Must read (1)
Favourite Books (1)
Prijzen
Misschien vindt je deze ook leuk
Gerelateerde auteurs
Statistieken
- Werken
- 261
- Ook door
- 191
- Leden
- 34,212
- Populariteit
- #555
- Waardering
- 3.6
- Besprekingen
- 765
- ISBNs
- 894
- Talen
- 25
- Favoriet
- 196
Al is Het keizerrijk van de zon dan wel een heel ander werk dan Super-Cannes en de hier ook nog in mijn kasten staande boeken Wakend oog, Doodlopend strand, De brandende aarde, Cocaïnenacht (zeer onlangs in mijn handen gevallen en daarmee de reden om nog eens wat van Ballard te lezen) en Chronopolis. Dié boeken behoren immers tot het science-fictiongenre of zijn op zijn minst, wat dan heet, visionair. Ballard, overleden in 2009, stond immers bekend vanwege boeken waarin hij een bepaald draadje oppakte dat richting de toekomst leidt en dat dan op een manier uit te werken die niet alleen realistisch leek, maar (daardoor) ook buitengewoon griezelig. Met camera’s volgepropte woonwijken die desalniettemin niet veilig zijn, een intellectuele elite die zich afsluit van de buitenwereld en zich vervolgens zo begint te vervelen dat ze aan het moorden slaat, een wereld die getroffen wordt door een alsmaar om zich heen grijpende droogte, een stad waarin klokken verboden zijn,… Niemand heeft die dingen beter uitgewerkt zonder de band met het heden te verbreken. Dat geldt echter niet voor De dag van de schepping, De zachtheid van vrouwen, en Het keizerrijk van de zon. Die vallen namelijk niet onder de science fiction of de visionaire literatuur, die spelen zich, al hebben ze dan óók de (lichte) waanzin tot hoofdthema, af in het heden, of toch minstens een heden zoals de auteur of anderen dat gekend hebben. De dag van de schepping heeft als decor – zoals op de achterflap vermeld staat – “een door droogte en oorlog geteisterd Afrikaans land” waarin een westerse dokter zichzelf tracht staande te houden tot hij zelf aan de rond hem opdringende waanzin ten prooi valt (een boek dat enigszins vergelijkbaar is met Hart der duisternis https://bjornroosebespreekt.blogspot.com/2021/11/hart-der-duisternis-joseph-conr... van Joseph Conrad, nu ik er zo eens over nadenk); De zachtheid van vrouwen handelt over het leven van Ballard zelf en was, zoals de Los Angeles Times Book Review zei, “een staaltje van Ballards zeldzame vermogen werkelijkheid en verbeelding te versmelten tot de meer dan het leven zelf overtuigende wereld van de roman”; en Het keizerrijk van de zon is wat aan De zachtheid van vrouwen voorafgaat.
Of toch ten dele. Want los van het feit dat beide werken een mengeling vormen waarin fictie en werkelijkheid geenszins uit mekaar te trekken vallen – voor niks anders dan de werkelijkheid kan de geïnteresseerde lezer kennelijk terecht in het volkomen autobiografische Miracles of Life -, begint De zachtheid van vrouwen niet precies waar Het keizerrijk van de zon eindigt. Waar op de laatste bladzijde van Het keizerrijk van de zon Jim (ofte James, zijnde de gefictionaliseerde Ballard zelf) over de loopplank het schip Arrawa opstapt, doet de ik-persoon in De zachtheid van vrouwen (waarin Ballard dus de afstandelijkheid ten opzichte van het hoofdpersonage heeft laten vallen, wellicht omdat het verhaal toch mínder fictieve elementen bevat) dat pas aan het einde van Deel I – Een seizoen voor sluipmoordenaars, zo’n zestig bladzijden na aanvang van het boek. Eigenlijk zou ik die zestig bladzijden moeten herlezen om de reden van die herhaling – mogelijk niet louter een introductie voor mensen die Het keizerrijk van de zon niet gelezen hebben – te achterhalen, om voor mezelf te weten te komen of het wel een herhaling was, maar ik doe het niet. Eigenlijk had ik zelfs éérst Het keizerrijk van de zon moeten lezen en dan pas De zachtheid van vrouwen, maar gedane zaken nemen geen keer en ik heb voorlopig nog té veel te lezen om De zachtheid van vrouwen opniéuw ter hand te nemen.
Soit, we gingen het over Het keizerrijk van de zon hebben, Japan dus, al ligt de plaats waar en waarrond zich de actie afspeelt tegenwoordig niet meer in dat keizerrijk of door dat keizerrijk gecontroleerde gebieden. En dát is de achtergrond die dit boek wel heel bijzonder maakt. Jim, een tienjarige jongen, wordt immers tijdens de Tweede Wereldoorlog, zoals zovele anderen in die jaren, meegesleurd in de verwarring die zo’n oorlog onvermijdelijk creëert, ook (misschien vooral) voor wie geen wapens draagt, maar zijn Tweede Wereldoorlog is niet de Tweede Wereldoorlog waarmee wij in West-Europa minstens in vage lijnen bekend zijn. We weten allemaal wel (daar ga ik dan toch van uit) dat de Amerikanen uiteindelijk officieel betrokken raakten bij de strijdende partijen na de Japanse aanval op Pearl Harbor, maar van wat zich verder in de Stille Oceaan afspeelde, weten we doorgaans niet veel meer dan dat het eindigde met de Amerikaanse kernbommen op Hiroshima en Nagasaki (massamoorden waarvoor de Amerikanen overigens nooit veroordeeld zijn). We hebben mogelijk een film als The Bridge on the River Kwai gezien, of Clint Eastwoods tweeluik Flags of Our Fathers / Letters from Iwo Jima, maar bij het noemen van ‘Mantsjoerije’, de Tweede Chinees-Japanse Oorlog, Chiang Kai-shek of Puyi gaan er doorgaans niet bijzonder veel belletjes klinken (al hebben velen allicht ook The Last Emperor gezien, met die laatste als onderwerp), en als ze al klinken, dan toch niet echt helder. Terwijl net dát – aangevuld met wat daar nog vóór kwam - het decor is van Het keizerrijk van de zon, en dus datgene waar Sjanghai, plaats van de actie, in ligt: “Oorlogen kwamen vroeg naar Sjanghai, ze haalden elkaar in als de vloedgolven die de Jangtse opstroomden en alle doodkisten naar deze protserige stad terugvoerden die vanaf de begrafenispieren van de Chinese Bund in het water waren geworpen”.
Kort samengevat: aan het begin van de 19de eeuw, tijdens de Eerste Opiumoorlog (een oorlog die grotendeels draaide rond het feit dat Groot-Brittannië van oordeel was dat het het recht had opium China binnen te smokkelen, en de Chinezen daar anders over dachten), kwamen de Engelsen aan de macht in Sjanghai. Door het in 1842 gesloten Verdrag van Nanking (waarin overigens niet gesproken werd over die opium) kregen de Britten niet alleen Hongkong in handen, maar werden een aantal havens, waaronder die van Sjanghai, verplicht opengesteld voor internationale handel. In 1850 volgde al een opstand en in 1853 werd de stad bezet door een groep rebellen, die wel de landelijke gebieden rond de stad vernielden, maar de buitenlandse nederzettingen met rust lieten. Een hele hoop Chinezen vluchtte bijgevolg naar die buitenlandse nederzettingen, maar in het jaar daarop kwamen er nieuwe voorschriften die meer land ter beschikking stelden van de autochtonen en een eerste jaarlijkse bijeenkomst van de ‘gemeenteraad’ om de buitenlandse nederzettingen te beheren: in 1863 werden de Britse en Amerikaanse nederzettingen vervolgens samengevoegd tot wat vanaf dan de “Internationale Concessie” ging heten. Een dertigtal jaar relatief rust volgde, maar de Eerste Chinees-Japanse Oorlog (1894-1895) had behalve de door de Japanners afgedwongen ‘onafhankelijkheid’ van Korea en de afstand van een aantal gebieden, waaronder Taiwan, ook de komst van de Japanners naar Sjanghai tot gevolg. Ze bouwden er hun fabrieken, al snel gevolgd door de vroegere kolonisten, en Sjanghai werd behalve een belangrijke havenstad ook de belangrijkste financiële stad van het Verre Oosten. Nog geen tien jaar na het einde van de Eerste Chinees-Japanse Oorlog ziet echter de Tongmenghui, ofte Revolutionaire Liga, van de Chinezen Sun Yat-sen en Song Jiaoren het licht in Tokio (toen Japan, nu nog steeds Japan) en stelt zich tot doel een Chinese Republiek op te richten. Daaruit ontstaat in 1911 de Kwomintang (of Guomindang), die in 1912 effectief de eerste president van de Chinese Republiek levert, maar door de tweede president, Yuan Shikai, meteen zou verboden worden. In 1916, na het overlijden van die tweede president, slaagt de Kwomintang er met hulp van de Sovjets in af te rekenen met de plaatselijke krijgsheren in Zuid-China en vanaf het begin van de jaren 1920 maken de Chinese communisten óók deel uit van de Kwomintang, al is deze an sich niet communistisch. Een enigszins eigenaardige toestand – zij het geen zeldzame op het communistische pad -, die een einde zou nemen met het als partijleider aantreden van de al eerder genoemde Chiang Kai-shek: die verbrak meteen na zijn aanstelling tot partijleider in 1927 de banden met de Sovjets en begon met zijn nationalistische legers op de communisten van zijn voormalige partner Mao Zedong te jagen. De communisten konden op dat moment niet meer doen dan met zo’n 20.000 man het hazenpad te kiezen (een hazenpad dat later omgedoopt werd naar het toch iets eervoller “Lange Mars”) en zich zo ver mogelijk uit de buurt maken, en Chiang Kai-shek werd vanaf 1928 onbetwist alleenheerser over het land. Net lang genoeg in ieder geval om, onder andere, Sjanghai uit te roepen tot “speciale stad” en vervolgens tot provincie. Nog maar pas echter was hij als president opgevolgd door Lin Sen of het Japanse Keizerrijk viel Mantsjoerije binnen, daarmee de Tweede Chinees-Japanse Oorlog startend en de ‘onafhankelijkheid’ veroorzakend van wat van 1932 tot 1945 Mantsjoewko zou heten, een Japanse vazalstaat met de ook al eerder genoemde Puyi, de laatste keizer van de Qing-dynastie, als officieel staatshoofd. Een marionettenregime dus, dat met de door Japan afgedwongen Wapenstilstand van Tanggu in zijn grondgebied en regering zou erkend worden door de Chinese Republiek. Een vernedering die niet zou verhinderen dat de Kwomintang zich intussen verder bezighield met de strijd om de macht met de communisten van Mao en zou resulteren in het veroveren van grote gebieden in Oost-China door… Japan. Ook dié gebieden werden vervolgens door Japan ‘onafhankelijk’ verklaard als Japans-China. Van die laatste knokpartij was de Slag om Sjanghai de grootste en langste ronde, durend van 13 augustus 1937 tot 26 november van datzelfde jaar, en tevens wat door een aantal historici beschouwd wordt als het eerste gevecht van de Tweede Wereldoorlog, een gevecht dat gewonnen werd door de Japanners.
In die heksenketel – de “Internationale Concessie” was er nog steeds en de westerlingen die er woonden deden ondanks de omstandigheden nog steeds goede zaken – van een Republiek China (tegenwoordig nog voortbestaand als Taiwan op het eiland Formosa) met een ‘leidende partij’ Kwomintang die na jaren strijden tegen machthebbers en krijgsheren nauwelijks de tijd had gehad om zich naar behoren te installeren, vervolgens hele stukken land kwijtgespeeld was aan een bezetter en binnen wat van het land overbleef ook nog eens de strijd moest aangaan met steeds beter georganiseerde communisten, in een stad die een paar jaar eerder voor een groot deel tot puin was geschoten, maakt Jim in eerste instantie met de (rest van de) Tweede Wereldoorlog kennis via oorlogsfilms. Oorlogsfilms die eigenlijk alleen maar dát kunnen zijn, geen weergave van een echte oorlog: “De echte oorlog was alles wat hij zelf had gezien sinds de Japanse invasie in China in 1937, de oude slagvelden bij Hoeng-tj’iau en Lunghua, waar de beenderen van onbegraven doden elke lente aan de oppervlakte van de rijstvelden te voorschijn kwamen. Echt oorlog, dat waren de duizenden Chinese vluchtelingen die stierven aan cholera binnen de palissaden bij P’oe-toeng, en de bebloede hoofden van communistische soldaten op spiesen langs de Bund. In de echte oorlog wist niemand aan welke kant hij stond, en waren er geen vlaggen, of commentatoren of winnaars. In een echte oorlog waren er geen vijanden.” Of alleen maar vijanden, zou ik daar aan toevoegen, want “geen” of “alleen maar” is iets wat na het opnieuw uitbreken van de vijandelijkheden in Sjanghai, alleen dit keer tussen de Japanners en de nauwelijks militair aanwezige westerlingen (waarbij de Japanners ook nog eens gebruik maakten van westers wapentuig dat ze eerlijk gekocht hadden), steeds dicht bij mekaar blijft liggen. Al helemaal in de geest van Jim, een kinderlijke geest die Ballard zich zoveel jaar nadien toch nog perfect voor de volwassen geest wist te halen: “De communisten hadden het interessante vermogen iedereen van streek te maken, een gave waarvoor Jim het grootste respect had.” En: “Niet voor het eerst realiseerde Jim zich dat de Japanners, die officieel zijn vijanden waren, in Sjanghai zijn enige bescherming vormden.”
Een heksenketel ook waar Jim vervolgens ‘groot’ in wordt. Hij raakt zijn ouders kwijt (letterlijk, niet figuurlijk) in de ontstane chaos, zwerft op zijn eentje door de stad (daarbij zijn best doend zowel uit handen van de Japanners als de Chinezen te blijven), komt bij twee Amerikanen terecht die hem proberen te verkopen maar daar niet in slagen, maar wordt uiteindelijk toch opgepakt door de Japanners. En dan begint het pas. Van een hospitaal waar nauwelijks iemand beter wordt, wordt hij (na enig aandringen) afgevoerd naar een gevangenenkamp dat er nog niet blijkt te zijn, vervolgens (met zijn mede-‘reizigers’) geweigerd door de Britse kampleiders bij een volgend kamp (ze willen geen zieken), en komt er een voorlopig einde aan zijn reis met zijn opsluiting in Kamp Lunghua, een kamp gelegen rond een vliegveld waar de gevangenen vooral bezig zijn met proberen in leven te blijven ondanks steeds kleiner wordende voedselrantsoenen, een ‘directie’ die er niet in geïnteresseerd is hoe lang ze leven, en uiteindelijk ook de Amerikanen die de ene na de andere raid uitvoeren op dat vliegveld. Op de details ingaan van wat er tijdens die ‘reis’ gebeurt, van de mensen die hij leert kennen (in het bijzonder dokter Ransome en de Amerikaanse ritselaar Basie), en ook van wat er ná het feitelijk ontbinden van het kamp geschiedt (een soort dodenmars, maar dan eindigend in het niets, in een soort van machtsvacuüm dat werkelijk niemand nog komt invullen, een Apocalypse Now voorbij het laatste restje beschaving maar dan beschreven op een manier die alleen Ballard presteerde), zou ons te ver leiden, maar behalve meesterlijk verteld is Het keizerrijk van de zon ook een véél interessanter ooggetuigenverslag van wat burgers kan overkomen in de kampen van hun vijandig gezinde regimes dan Muzikant onder de galg https://bjornroosebespreekt.blogspot.com/2024/07/muzikant-onder-de-galg-herman.h... van Herman Sachnowitz dat was. Niet omdat de Japanse kampen dodelijker waren dan de nationaal-socialistische vernietigingskampen (de Japanners leken niet uit op het bewust, laat staan in sneltempo kapot maken van hun gevangenen), maar omdat het verslag werkelijk persoonlijk is. Ik heb er u nu wel een historische achtergrond bij bezorgd, maar in het boek komt die nauwelijks aan de orde. De auteur heeft het dan wel over Jim als over een derde persoon, maar de wereld waarin Jim zich voortbeweegt, de wereld die de auteur weergeeft, is de wereld zoals Jim die moet gezien hebben, de wereld waaraan Jim zich zeer snel aanpast: “Zolang hij zijn klusjes deed voor Basie, Demarest en Cohen, naar de keukens en terug, water dragen en schaakspelen, kon Jim de illusie ophouden dat de oorlog altijd zou blijven duren”. Bevreemdend, die wereld waarin Jim dingen doet zonder dat hij die beoordeelt of zelfs maar kan beoordelen als ‘kwaad’ of ‘goed’, waarin hij dingen voor zichzelf en anderen ‘regelt’ zonder echt in staat te zijn daar de positieve gevolgen op lange termijn van in te schatten, waarin het kind in hem blijft vechten om boven de snel opgroeiende puber uit te komen, de lezer toelatend enige afstand te behouden, maar er ook voor zorgend dat je zelf niet buiten het verhaal kan blijven, een effect dat het lezen van Muzikant onder de galg op geen enkel moment weet te bereiken. Een passage als deze is oneindig veel begrijpelijker dan de pogingen van Sachnowitz om – telkens weer met een andere invulling – die ene regel naar voor te schuiven die geen enkele gevangene zou overtreden: “Naast hem zat dominee Pearce, een methodistische zendeling wiens Japans sprekende vrouw openlijk met de bewakers collaboreerde door iedere dag rapport uit te brengen over de activiteiten van de gevangenen. Niemand bekritiseerde mevrouw Pearce hierom, eigenlijk waren de meeste gevangenen in Lunghua erop uit om te collaboreren. Jim keurde het eigenlijk af maar was het ermee eens dat het waarschijnlijk verstandig was wat dan ook te doen om te overleven. Na drie jaar in het kamp betekende het begrip patriottisme niets. De dapperste gevangenen – collaboratie was een riskante zaak – waren diegenen die zich een weg kochten om bij de Japanners in de gunst te komen en daarbij hun makkers hielpen met kleine voorraden voedsel en verband. Trouwens, er waren weinig verboden activiteiten te verraden. Niemand in Kamp Lunghua zou dromen van vluchtpogingen en iedereen verklikte terecht elke gek die op het punt stond tussen het draad door te stappen vanwege de angst voor daaropvolgende represailles.”
Gek inderdaad, want terwijl er misschien hier en daar nog iemand was die vanuit de min of meer georganiseerde wereld van Kamp Lunghua probeerde te ontsnappen naar het regelrechte gekkenhuis daarbuiten, waren er ook nog die probeerden binnen te komen: “Berooide boeren, dorpsbewoners, soldaten van het marionettenleger en in de steek gelaten kinderen zaten op de openbare weg en staarden naar het prikkeldraad dat tegen hen werd verstevigd. De eersten van deze verpauperde mensen waren drie maanden geleden verschenen. ‘s Nachts klommen de wanhopigsten over de afrastering, maar werden gegrepen door patrouilles van geïnterneerden. Diegenen die het in het wachthuis tot de dageraad overleefden werden door de Japanners naar de rivier afgevoerd en op de oever doodgeknuppeld.”
Al kon het in Japan en de door Japan bezette gebieden natuurlijk altijd ook nog zo gek worden als tijdens de laatste dagen van nationaal-socialistisch Berlijn: “De bewakers bewogen met hun dienstroosters door het stille kamp en hielden herhaaldelijk appèls. De oorlog stond op het punt te eindigen, maar de Japanners waren bezeten van exacte kennis over hoeveel gevangenen ze vasthielden.” Een moeite die ze zich hadden kunnen sparen, want de gevangenen keerden vanzelf wel terug: “Na drie jaren van pogingen het kamp te verlaten waren ze nu terug aan de poort, klaar om hun posities in te nemen voor de derde wereldoorlog. Ze begonnen zich ten langen leste de simpele waarheid te realiseren die Jim altijd had gekend, dat ze binnen Lunghua vrij waren.” Vrij in ieder geval van die derde wereldoorlog, die daarbuiten inderdaad al leek te starten: “Er vielen een stuk of tien parachutes uit de B-29’s, die snel naar de aarde ijlden. De trommels waren niet met Spam, Klim en Reader’s Digest geladen maar met munitie en explosieven voor de Kwomintang-troepen. Het bataljon was onder steun van zijn artillerie de laatste communistische eenheden aan het uitroeien die nog steeds tussen de ruïnes van de pakhuizen van P’oe-toeng stand hielden. De lijken van de communisten werden op de strekdam als brandhout opgestapeld.”
Een schitterend boek, ook en zeker voor wie – want dat vergat ik u nog te zeggen – de film, Empire of the Sun, van Steven Spielberg heeft gezien. Wat neergeschreven kan worden door een auteur als Ballard kan immers absoluut niet noodzakelijk ook zo verfilmd worden.
Björn Roose… (meer)