J. L. Carr (1912–1994)

“Now you don’t see; indeed, there is nothing to see. Now look!”
Bijna vier sterren voor een roman van amper 100 bladzijden? Ik weet het, ik ben misschien overdreven sentimenteel door de donkere decembermaand waarin ik dit las, maar dit misleidend simpel verhaaltje, raakte me wel. Misleidend, ja, omdat Carr je naar binnenzuigt in het verhaal en om de 5 bladzijden een nieuwe laag toevoegt. Het begint als een stationsroman, letterlijk dan, met de aankomst – per trein - van de jonge Tom Birkin in het onooglijk Noord-Engels dorp Oxgodby (de naam zegt al iets), waar hij een Middeleeuws fresco in een kerkje moet komen blootleggen en restaureren. We zijn 1920, en Tom blijkt eigenlijk een zoveelste getraumatiseerde van de loopgraven in de eerste wereldoorlog, gewond in Passendale. Vervolgens maken we kennis met het gemoedelijke leven in het dorp, in volle zomer, en krijgt het verhaal de allure van een rurale idylle. Maar bij elk volgend gesprek en elke volgende scene duiken nieuwe invalshoeken op, tot en met een heel klassieke net-niet-romance. Humor en melancholie wisselen elkaar af, tot we samen met Tom Oxgodby weer verlaten met pijn in het hart.
Wat een gave roman, bijna perfect eigenlijk. En wat een meesterlijke uitvoering, vooral door de parallel tussen het meticuleuse werk van Tom, laag na laag het meesterwerk in de kerk blootleggend, en zijn trage ontdekking van wat waardevol is in het leven, ook laag na laag blootgelegd. En van naderbij bekeken, speelt Carr ook een meesterlijk spel met tegengestelden, vooral dat tussen binnen en buiten, in alle mogelijk opzichten, en hoe je die eerst niet ziet en dan plots wel. Heerlijk.… (meer)