Eigenlijk wilde ik geen boeken meer lezen over WOII en de holocaust. Ik vind dat ik er inmiddels genoeg van weet en telkens als ik er weer iets van tegenkom deprimeert me dat zo enorm dat het me tijden kost om uit die sfeer te komen. Toch kon ik Maus van Art Spiegelman niet laten liggen, een boek over WOII en de holocaust.

Maus is een graphic novel waarin de schrijver zijn vader, een Poolse Jood, laat vertellen over de holocaust. De afwisseling van de zoon die zijn vader beweegt om nog wat meer te vertellen over vroeger en de geschiedenis van deze vader, maakt het een geschiedenis die niet alleen destijds speelde maar nu nog altijd zijn invloed heeft. De extreme zuinigheid van vader Spiegelman, zijn onafgebroken mopperen op zijn tweede vrouw en het denigreren van zijn zoon worden gaandeweg steeds meer verklaarbaar uit dat verleden.
Juist deze karaktereigenschappen die deze vader zo'n onmogelijke man maken, draagt bij aan hoe sterk dit boek is.

The Complete Maus bestaat uit twee boeken: I. A Survivor's Tale en II. And Here My Troubles Began. Het tweede boek begint met de worsteling die de schrijver doorgaat met het succes van het eerste boek. En ook met hoe veel moeite hij heeft om te beginnen met het beschrijven van de gebeurtenissen in het concentratiekamp Auschwitz. Alle Joden worden getekend als muizen, Polen als varkens en Duitsers als poezen. Dit maakt het wellicht nog indringender en bij tijd en wijle heb ik het boek even aan de kant gelegd omdat het mij te intens werd.

Op het oog ziet het er zo eenvoudig uit maar bij het lezen van de teksten en het bekijken van de tekeningen blijkt hoe bijzonder knap het boek in elkaar zit. Een oprecht helder weergegeven geschiedenis van een ongelooflijk donkere tijd en de naweeën daarvan. ( )

Ik ben absoluut een leek als het op graphic novels aankomt. Dit was dus toch wel even aanpassen, vooral omdat de tekenstijl van Spiegelman heel eigen is, en iets (bewust) onzorgvuldig heeft. Ik geraakte eerst ook niet helemaal in het verhaal: het leek te twijfelen tussen een vader-zoon-conflict en het relaas van de Jodenvervolging door Nazi-Duitsland; de holocaust leek zelfs maar een zijverhaal.
Pas vanaf deel 2 vielen de puzzelstukjes meer op zijn plaats en had ik door dat de verschillende verhalen eigenlijk onlosmakelijk met elkaar verbonden waren. Spiegelman heeft daarmee een hoogst originele en waardevolle bijdrage geleverd aan de holocaustliteratuur, met het hoofdpersonage nu eens niet in een "heldenrol" als smartelijk slachtoffer, maar als gewiekst overlever die nadien een obsessieve, onuitstaanbare persoonlijkheid ontwikkelde. Het viel me ook op dat in de aanloop naar de vernietigingskampen de vervolgingsdreiging bijna niet gepercipieerd werd, of niet ernstig genomen werd door vader Spiegelman en zijn omgeving. ( )

In zijn ondertussen wereldberoemde strip vertelt Spiegelman het verhaal van een joods personage doorheen de holocaust. Beklijvend. ( )

Buiten categorie. Sublieme mengeling van twee verhaallijnen: het verhaal van jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog en een moeilijke vader-zoon relatie. Vreemd genoeg maakt het tweede het eerste wat 'verteerbaarder', al is die uitdrukking hier ongetwijfeld misplaatst. De gruwel blijft gruwel, maar de tragikomische figuur van de vader na de oorlog, doorbreekt het uitzichtloze Auschwitz-verhaal. Tegelijkertijd wordt daardoor ook duidelijk dat de ervaringen blijvende sporen nalaat. Bij de overlevenden. Bij hun kinderen. En zelfs de gruwel wordt subtiel in beeld gebracht, via omwegen. Het geheugen van de vader dat hem op cruciale momenten in de steek laat - maar maakt het uit op welke manier iemand omgebracht werd? Het resultaat blijft toch hetzelfde? En die vaak niet aanwezig was, niet gezien heeft, net ontsnapt is. Terwijl in het begin van het tweede boek de zoon - met een muizenmasker deze keer - opeens aan zijn tekentafel zit tussen een stapel lijken. Een boek dat aan je vel blijft kleven. ( )

Iedere volwassen Nederlander hoort te weten wat er met de Joden is gebeurd in deTweede Wereldoorlog. Er zijn bibliotheken vol met boeken gechreven over de Holocaust. Ik heb er een aantal boeken over gelezen, maar het boek dat de meeste indruk maakte was "Maus" van Art Spiegelman.
Art Spiegelman is een Amerikaanse Jood, van wie beide ouders Auschwitz hebben overleefd. Zijn moeder pleegde in 1968 zelfmoord. Art is striptekenaar en vroeg zijn vader wat hij had meegemaakt tijdens de oorlog. Het verhaal van zijn vader staat centraal in dit stripboek. De Joden worden als muizen afgebeeld, de Duitsers als katten, de Polen als varkens (Poolse Joden als muizen met een varkensmasker voor) en de Amerikanen als honden. Het verhaal van zijn vader wordt afgewisseld met tekeningen over de moeizame relatie tussen vader en zoon en over de zoon die striptekenaar is. Ondanks de zwaarte van het onderwerp is het door allerlei komische details goed leesbaar. Ik vind "Maus" en "Maus 2" 2 geweldige boeken en wil ze hierbij van harte aanbevelen. Samen met "Is dit een mens ****" en "Het respijt" van Primo Levi de meest aangrijpende boeken die ik over de Holocaust heb gelezen.
UItgelezen: vrijdag 6 januari 2001 (deel 1) en zaterdag 7 januari 2001 (deel 2) ( )