Thomas Malory (1405–1471)

De Engelse versie in de Peguin Classics uitgave en deze Nederlandse vertaling van het beroemde verhaal over de opkomst en ondergang van het legendarisch riddergezelschap gevormd rondom Koning Arthur heb ik naast elkaar gelezen. De Engelse versie eerst en daarna de Nederlandse.
Op deze manier genoot ik van de oorspronkelijke tekst en vulde de vertaling de gaten die mijn gebrek aan kennis over het oude Engels hadden laten vallen.
Grappig was te merken dat de voetnoten lang niet altijd op dezelfde plaatsen gezet werden. De een vond een fout in het noemen van het aantal ridders de moeite waard terwijl de ander het meer van belang vond om extra uitleg over een Middeleeuwse gewoonte te geven.
Wim Tigges, de vertaler van dit werk, heeft niet alleen gebruik gemaakt van deze tekst maar ook van Franse teksten die Sir Thomas Malory weer heeft gebruikt om zijn Engelse vertaling te maken.
In mijn beleving heeft Wim Tigges de sfeer en het ritme dat de Engelse tekst bij de lezer achterlaat, haarfijn in het Nederlands weten te treffen. Geen enkel maal werd ik uit de tekst gehaald omdat er een typische vertaalzin of vertaalwoord stond. De Nederlandse tekst leest even vloeiend of haperend (het is maar hoe je het beleeft) als de Engelse. Heel knap en bewonderingswaardig gedaan.… (meer)

Na zoveel jaren eindelijk het hele werk Le Morte D'Arthur gelezen en zonder enige spijt.
Geen licht leesvoer voor het slapengaan. Bij het eerste boek ( book X) in dit tweede deel had ik een schetsboek nodig om alle gevechten die in de 88 hoofdstukken beschreven worden, te kunnen ontrafelen. Door de gebeurtenissen schematisch weer te geven, werd het ritme steeds duidelijker en voelde het meer en meer als een dans.

In dit deel wordt ook het verhaal van de Heilige Graal uit de doeken gedaan. De voorboden uit de vorige boeken worden bewaarheid en alleen de meest zuivere, maagdelijke ridder, Sir Galahad (de zoon van Sir Launcelot) zal de Heilige Graal aanschouwen en vervolgens door de Heer tot zich worden geroepen. Want niemand kan God direct in het gezicht aanschouwen en blijven leven, heb ik altijd geleerd en dat wordt hier bevestigd.
Wat mij als 21ste eeuwse rationalist doet struikelen zijn de tegenstrijdigheden in het streven naar hoofsheid, ridderlijkheid, maagdelijkheid, heilig leven en als beloning dan jong sterven.

De gebeurtenissen die leiden naar de onvermijdelijke dood van Koning Arthur spreken mij meer aan. Sir Thomas Malory beschrijft ze helder en vol emotie. Of Koning Arthur werkelijk gestorven is, laat hij in het midden. En zo lees ik dat graag.

Een boek voor de echte liefhebber van Koning Arthur verhalen en de geur van de Middeleeuwen.… (meer)

Hoewel Malory zich baseert op een Frans boek (en daar regelmatig aan refereert) is dit boek toch een van de bronnen waarop de latere Arthurboeken zijn gebaseerd. Wat een tijd was dat, toen ridders te paard uitreden om avonturen te beleven en elkaar niet konden passeren op een bospad of bij een brug zonder dat ze met elkaar vochten.
Door alle verhalen heen is te lezen dat koning Arthur steeds meer ridders aan zich verbond via de Ronde Tafel, waardoor er in zijn enorme rijk (hij zou tot in Rome zijn geweest en ook daar de adel aan zich verbonden hebben) een zekere vrede heerste.
Het Engels uit de tijd van Malory is nog heel goed te lezen en het is ook leuk om te zien dat er veel woorden zijn die bij uitspraak gewoon Nederlands zijn, maar die intussen uit het Engels verdwenen zijn.
Tekst van mijn weblog:
Op 4 februari 2011 schreef ik al dat ik Koning Arthur een van de indrukwekkendste figuren uit de literatuur vind. Hij wordt koning min of meer tegen wil en dank, alleen omdat hij een zwaard uit een steen kan trekken. Iedereen heeft het al geprobeerd, zonder resultaat, en dan mag de kleine Arthur het ook eens proberen. Met als gevolg dat hij Koning van Engeland wordt. Mede dank zij de goede raad van Merlijn ziet hij kans uit de vechtjassen van koningen en heren in Engeland, Schotland, Wales, Cornwall en zelfs Frankrijk, een vriendenkring te maken in de vorm van de Ridders van de Ronde Tafel. Ridder zijn is een erezaak en je helpt elkaar en zeker de koning, die altijd zo goed mogelijk recht probeert te doen aan iedereen.
De integriteit van Koning Arthur wordt uiteindelijk ook zijn valkuil. Als jaloerse ridders Sir Lancelot ervan beschuldigen dat hij regelmatig bij Koningin Guinevere op de kamer komt, moet de koning volgens de wet zijn koningin net zo goed tot de brandstapel veroordelen als hij een vrouw van mindere afkomst had moeten doen. Lancelot kan dat niet over zijn kant laten gaan en redt zijn koningin. Daarbij slaat hij een paar van zijn beste vrienden, onder meer de broers van Sir Gawain, in het strijdgewoel dood. En dat levert hem de vijandschap op van Sir Gawain, die door Lancelot tot ridder is geslagen, maar die de dood van zijn broers wel moet wreken. Koning Arthur wordt daardoor meegesleept in een oorlog op Franse bodem tegen zijn beste vriend en de beste ridder van zijn tijd, Sir Lancelot. En zijn bastaardzoon Mordred ziet dan zijn kans schoon om de troon in Engeland te nemen en als het even kan de koningin er bij. Dat laatste lukt niet, maar in de strijd die Arthur, haastig terugkerend uit Frankrijk, tegen Mordred moet voeren, wordt Arthur dodelijk gewond.… (meer)

Een boek waar al veel over geschreven zal zijn van wetenschappelijk tot lekenimpressies. Voor mij is Le Morte D'Arthur een bijzonder boek omdat het me al meer dan twintig jaar bezighoudt en ik vele malen opnieuw ben begonnen zonder het te hebben uitgelezen omdat ik wilde doorgronden hoe het nu met al die verschillende ridders zit. Deel 1 heb ik 1 keer eerder uitgelezen. Deel twee nooit.
Het intrigeert me hoe een ogenschijnlijk slechte schrijfstijl, het komt zo nu en dan zelfs kinderlijk over, toch de lezer niet af doet haken maar door laat lezen. Is het de magie van de verhalen over Koning Arthur die onnoemlijk veel vervolgen, bewerkingen en afleidingen hebben opgeleverd?
Ik kan alleen maar zeggen dat het een van de belangrijkste boeken in mijn leven is.… (meer)