Elena Ferrante

Herfst 2017: Ferrante krijgt van The Guardian het aanbod om een wekelijkse column te schrijven en dat doet ze met brio. Wat volgt, zijn 52 korte stukjes, elk zo'n anderhalve pagina lang, over de meest uiteenlopende thema's: het leven als schrijver, een dagboek bijhouden, fictie en waarheid, leestekens, verslaving, man-vrouw verhoudingen, ouder-kind verhoudingen, poëzie en proza, en zoveel meer. Ferrante giet haar beschouwingen in mooie volzinnen waarbij ze eigen gedachten en gevoelens verwoord maar tegelijk oog heeft voor de veranderlijkheid daarvan. Als lezer heb je het gevoel dat Ferrante je meeneemt in haar gedachtewereld maar tegelijk kan het allemaal ook maar verbeelding zijn. Maar het maakt niet uit of wat ze schrijft wel degelijk haar eigen persoonlijke gedachten en ervaringen zijn of niet. Het is allemaal vrij herkenbaar en nodigt uit om even bij de eigen innerlijke wereld stil te staan.… (meer)

Het is een proces dat iedereen in zijn jeugd moet ondergaan: op een bepaald moment zie in dat je ouders niet de halfgoden zijn voor wie je ze tot dan hield, maar feilbare mensen die misschien net als iedereen verstrikt zijn geraakt in de onvoorspelbare wendingen van het leven. Het is een schok waarvan de draagwijdte maar geleidelijk tot je doordringt. Dit is het uitgangspunt van dit zoveelste boek van de door mij erg gewaardeerde Elena Ferrante. Knap zet ze in beeld hoe de 12-jarige Giovanna haar ouders van hun voetstuk ziet vallen, en wat een emotionele schok dat bij haar teweeg brengt. Ferrante heeft in dit verhaal ook een naturalistisch thema in verwerkt: erfelijkheid lijkt soms hinkstapsprong-gewijs tewerk te gaan. In het geval van Giovanna draait dit om de vraag of ze van nature meer weg heeft van haar grofgebekte en volkse tante Vittoria dan van haar kille middenklasse-ouders. Het is een vraag die Giovanna het hele boek door intrigeert en verwart. Ook dat is knap beschreven.

Maar dan: in de tweede helft van het boek verwatert het verhaal tot een vrij gewone ‘coming of age’, met eindeloze puberale dialogen, het smachten naar een onbereikbare geliefde, en soms erg langdradige introspecties. Ferrante maakt duidelijk dat ook Giovanna verstrikt geraakt in het web van schijn en leugens dat zo typisch lijkt te zijn voor volwassenen, om dan in het laatste hoofdstuk een keuze te maken om resoluut haar eigen weg te gaan. Alleen is dit allemaal erg ‘soap’-achtig beschreven, en komt de roman vrij bruusk tot zijn einde. De Napolitaanse setting is uiteraard weer sterk aanwezig, maar ik blijf toch nog altijd meer liefhebber van het vroege werk van Ferrante.… (meer)