V. S. Naipaul (1932–2018)

De briefwisseling tussen Naipaul en zijn vader is niet de meest inspirerende. Vertederend, dat wel – zowel vader als zoon zijn (op dat moment nog ongepubliceerde) schrijvers. De brieven staan boordevol aanmoedigingen om toch vooral het schrijven niet op te geven, en jubelberichten over een verhaal dat voor de radio zal worden voorgelezen. De vader schrijft van thuis uit, d.i. Trinidad. De zoon zit op dat moment in Oxford. (Op weg naar Oxford, tijdens een tussenstop in New York, verorbert hij in zijn hotelkamer het lunchpakketje dat zijn moeder hem meegaf: een gebraden kip.) Wat de vader de zoon verwijt is ook wat de lezer hem kan verwijten: hij beschrijft bijzonder weinig – de nieuwe omgeving, de mensen, de gewoonten. De brieven worden in de eerste plaats gevuld met excuses voor het zo lang niet geschreven hebben (ook al dateert de vorige brief niet zelden van amper een week geleden), met verzoeken om geld, met verzoeken om toch vooral geen geld te sturen, met familiale nieuwtjes, … Een ‘literair portret van Trinidad in de jaren vijftig en van het leven in Oxford’ biedt dit boek niet.

De titel van de briefwisseling is wat ongelukkig gekozen, al zinspeelt ze op een van de plannetjes van vader Naipaul om een boek als dit ooit te laten verschijnen. Maar heel wat van de brieven zijn ook gericht aan, of afkomstig van Naipauls oudste zus die, terwijl Naipaul aan Oxford studeert, zelf in India studeert en soortgelijke beslommeringen heeft.

Eerst onwennig – en zonder tafelmanieren – sluit Naipaul na enkele jaren een definitieve terugkeer naar Trinidad uit. De kloof is te groot geworden. De briefwisseling eindigt met het bericht dat zijn eerste roman werd geaccepteerd, The Mystic Masseur, en dat hij ook het volgende, Miguel Street, al zo goed als klaar heeft. Zijn vader is dan al enkele jaren dood, maar de toekomst van de familie is verzekerd.… (meer)

Prachtig veelgelaagd verhaal, geplaatst in een Afrikaans land dat sterk gelijkt op Congo/Zaïre onder Mobutu. De ik-verteller, Salim, van Afrikaans-Indiase afkomst, vestigt zich als winkelier in een stad in het binnenland (in een bocht aan de stroom), net na de eerste onrustige periode van de onafhankelijkheid; hij maakt verschillende onrustige periodes mee en vervolgens de schijnbare orde onder de Grote Man in de hoofdstad. Leesbaar als lucide politieke roman (de opkomst van een perfide dictatuur en de omgang daarmee), een fijnzinnige psychologische roman (de zoektocht naar een eigen plaats in het leven en de opeenvolgende desillusies daarover), een exploratie van de Afrikaanse ziel (maar wat dit betreft durft Naipaul wel eens in stereotypen te vervallen) en een bezinning over culturele interactie of non-interactie. Dit deed me aan het betere werk van Graham Greene denken, maar dan zonder de morele problematiek. Af en toe lag het sombere beeld van Afrika, naar Conrads Heart of Darkness, er iets te dik op. Maar ik moet absoluut meer lezen van Naipaul.… (meer)