J.R.R. Tolkien: In de ban van de ring: Uitgeverij Het Spectrum: Oorspronkelijke titel: The lord of the rings: Uitgeverij George Allen & Unwin Ltd. 1955: Vertaling: Max Schuchart: 1956: 1348 blz

Tolkien verzon een complete fantasiewereld geheten Midden-Aarde. In deze wereld kwamen behalve mensen wezens als Hobbits, Elfen, Tovenaars en Orks voor. Het eerste boek dat hij schreef was "De silmarrillion". Dit boek was niet zozeer een lopend verhaal als wel een opsomming van verhalen en gebeurtenissen uit deze verzonnen wereld. Tot de teleurstelling van Tolkien werd dit boek niet gepubliceerd (later na in de ban van de ring werd het alsnog gepubliceerd). In 1935 publiceerde Tolkien "De hobbit" een kinderboek over een vriendelijk wezentje, de hobbit, die graag at en gezellig een pijp rookte. Dit boek werd een enorm succes. Aangespoord door het succes schreef Tolkien door een maakte nu een verhaal dat veel duisterder van toon was en ook veel complexer: "In de ban van de ring".
"In de ban van de ring" is een verhaal over de strijd tussen goed en kwaad. In het begin van het boek erft de hobbit Frodo de ring van de macht die door Sauron gemaakt is en die door toeval in het bezit van zijn oom Bilbo terecht is gekomen (zie voor dat verhaal "De hobbit". Gandalf de goede tovenaar komt erachter dat Frodo de ene ring in zijn bezit heeft en besluit dat deze vernietigd moet worden in de vuurberg in het land Mordor waar hij gesmeed is. Frodo gaat op pad en krijgt daarbij gezelschap van Sam en Merijn en Pepijn.
"In de ban van de ring" is een kruising tussen een sprookje voor volwassenen en een ouderwets avonturenverhaal. Er is een hele wereld bedacht waarbij de personages meestal niet zo uitgewerkt zijn. Ik heb het met veel plezier gelezen en hoewel ik het zeker niet het beste boek vind dat ik heb gelezen staat het hoog op mijn lijstje van favoriete boeken.
"In de ban van de ring" is 2 keer verfilmd. De eerste verfilming stamt uit 1980 en is een tekenfilm. Hierbij zijn vooral de kwade machten zwarte vlekken waar je niet echt prettig naar kijkt. Een bewonderenswaardige poging, maar in mijn ogen niet echt geslaagd (***). De verfilming uit de jaren 2000-2003 van regisseur Peter Jackson is een feest om naar te kijken. Alle wezens waarbij je zelf een beeld moest vormen als je het boek las hebben nu een vorm gekregen. De hobbits, elfen, dwergen, tovenaars, enten, orks, urukhai zijn een feest om naar te kijken. De film is in het ruige berglandschap van Nieuw Zeeland opgenomen. Een minpuntje van de film is dat er erg veel aandacht wordt besteed aan de vechtscenes, maar dat is nu eenmaal het nadeel van iedere actiefilm. (****)
Waardering van het boek: ***** uitgelezen donderdag 29 mei 2014 ( )

Kan je het boek nog lezen zonder aan de film te denken? De verschillen zijn soms groot. De raad van Elrond, en het verhaal rond het zwaard Andúril, de strijd om Helmsdiepte en Isengard, om maar iets te noemen.

* De film is beter dan het boek. *
De personages blijven op papier immers al te vaak schematisch, ideeën eerder dan 'mensen': de koning eerder dan Theoden, de dwerg met zijn clichés eerder dan Gimli. In de film krijgen ze vlees en botten, onvermijdelijk. Het plechtstatige van het taalgebruik (uit de Nederlandse vertaling?) is verdwenen net zoals de liederen. De last van de Ring voor zijn drager wordt langzamer en beter opgebouwd, net zoals de spanning tussen Éovyn en Aragorn. En in de soms wat kinderlijk aandoende epiloog is drastisch geknipt: geen strijd om de Gouw meer in de film.

* Het boek is beter dan de film *
Het Amerikaanse spectakelgehalte van de film ontbreekt in het boek. Dramatische gebeurtenissen uit de film doen zich in het boek bijna terloops voor. De strijd met Shelob is daarvan een uitgesproken voorbeeld. Maar in het boek ook geen spoor van de acrobatieën van Legolas tijdens de slag van de velden van Pelennor. De scene in de Doemberg is soberder en de dubbelzinningheid van mislukking en succes explicieter.

Bij herlezing bleek het boek ouderwetser (al zal het plechtstatige wel een bewuste keuze geweest zijn), schematischer en oppervlakkiger dan ik het mij herinnerde. Het zijn meer de zijdelingse referenties naar tijden en culturen die het boek diepte verlenen en - in het boek zeer uitgesproken - de ruimte die de fantasie van de lezer krijgt om personages in te vullen. Ondanks alle tekortkomingen, is het een boek dat je in één ruk uitleest - ook al zijn het drie dikke delen. Het verhaal houdt vaart en beklijft. Het fantasy-aspect, met zijn inspelen op een heimwee naar verdwenen tijden en werelden speelt daarin een rol, maar zeker ook de figuur van Sam - zowat het enige echt uitgewerkte personage en in elk geval het meest innemende. Maar het meest geniale is ongetwijfeld de succesvolle mislukking van Frodo. Want alle verhalen over - bijvoorbeeld - de glorierijke dood van Théoden op het veld van eer, die roemrijke ondergang die bezongen zal worden tot het einde der tijden, blijven steriel en kleurloos. Alleen in het verhaal van Sam en Frodo worden fundamentele vragen gesteld over moed en heldendom. Vragen die beklijven en het boek uittillen boven een doordeweeks fantasyverhaal. ( )

Hm, does my review add anything here?
Well, never mind, here are my two cents:
Can I ever thank Mr. Tolkien enough for creating such a perfectly believable world, with such wonderful characters, whether they may be hobbits, elves, dwarves, wizards?
Heh, to ask the question is to answer it.
Bless him!! ( )

Wat kan je hierover zeggen dat nog niet gezegd is? Zalig breeduitgesponnen epos dat in veel opzichten doet denken aan de Ilias en de Odyssee. Wat een enorm creatief vermogen had die Tolkien, dat hij die prachtige werelden kon scheppen (vooral de Elfenwereld en de Entenfiguren zijn subliem). In de grond gaat het natuurlijk maar om de strijd tussen goed en kwaad, om kameraadschap en opoffering, doorzettingsvermogen en moed. Maar het blijft knap gecomponeerd en gelukkig doorspekt met een laagje verfijnde humor en zelfrelativering. Wil je toch enkele kritische kanttekeningen: 1. de vele liederen zijn natuurlijk eigen aan die wereld, maar ze "werken" helaas niet meer in de onze; 2. vrouwen komen er bekaaid af, ze komen nauwelijks in het stuk voor en overstijgen amper het archetype van de schone, deugdzame hoofse dame, pas in de annexen corrigeert Tolkien dat beeld lichtjes.
Uiteindelijk is de diversiteit in de wereld van de Ring die het meest bekoort: al die soorten mensen, elfen, hobbits, orks, tovernaars, met hun eigen taal, gebruiken en geschiedenis, hun grote en kleine gebreken en onhebbelijkheden. Het is een rijke verscheidenheid die telkens weer verwondering en interesse wekt. Het meest hoopgevende aan het boek is dat Tolkien aangeeft dat zelfs die verschillende soorten erin kunnen slagen "gemeenschappelijke grond" te vinden en het leven leefbaar te maken. ( )

Klassieker van Tolkien! Verfilming is erg mooi, maar kan toch niet tippen aan de schrijfstijl van Tolkien, zijn woordgebruik en rijke fantasie. ( )