Dit is was een lastige. De stijl van Hawthorne is erg breedvoerig en bombastisch, met regelmatig archaïsche woorden en wendingen. Dit boek ademt echt de 19de eeuwse pathetiek, met veel opgeklopte gevoelens, en het staat bol van de symboliek. De centrale thematiek over zonde, bestraffing en verlossing is uiteraard erg zwaar op de hand. En voortdurend worden algemene wijsheden gedebiteerd door de alwetende verteller. Wat ook regelmatig tegen de borst stuit zijn de licht-misogyne (over de vrouwelijke soort) en de ronduit racistische uitlatingen (vooral over de indianen). Dat maakt de lectuur voor een begin 21ste eeuwer erg lastig.
Maar tegelijk intrigeert dit verhaal. Want het behandelt thema’s die nog altijd relevant zijn. De scharlaken letter is uiteraard een sociaal stigma, maar doordat Hawthorne van Hester een heilige maakt zet hij de hypocrisie van het Amerikaanse puritanisme des te meer in de verf. Dat puritanisme lijkt trouwens een erg patriarchaal tintje te hebben, want het zijn vooral mannen die niet goed uit deze roman komen. En dat maakt van Hester dan weer een feministe avant la lettre, die grondig nadenkt over het ellendige lot van de vrouw, en zelfs wijst op de nood aan “een interne en externe revolutie”.
Er zit ook een stevig ‘gothic’ accent in deze roman, vooral in de ambiguïteit die rond Pearl, het levenslustige kind van Hester, schuilt en waarbij gesuggereerd wordt hoe er iets duivels in haar steekt. Zo goed als alle personages dragen trouwens in meerdere of mindere die ambiguïteit tussen goed en kwaad met zich mee, in een spectrum dat van Hester (die zelf toegeeft dat ze even goed tot de partij van de duivelvereerders zou kunnen behoren), over de gevallen predikant Dimmesdale (die voor mij iets te gekunsteld wordt geschetst) tot de ronduit demonische dokter Chillingworth gaat.
Voor mij was dit allemaal iets te dik aangezet om nog genietbaar te zijn, maar ik begrijp wel waarom dit, vooral in Amerika, nog altijd als een klassieker geldt. ( )

Arthur Dimmesdale is bleek en ziekelijk. Steeds vaker brengt hij zijn hand trillend naar zijn hart, waar het klaarblijkelijk pijn doet: fysiek of emotioneel, dat blijft in het midden. Arthur is de jonge ster-dominee van het 17de-eeuwse puriteinse Boston. Hij spreekt prachtig en raakt alle toehoorders recht in hun hart. Dat komt mede omdat zijn stem iets klaaglijks heeft: het is alsof hij de pijn van de mensheid begrijpt. Voor de gemeente-leden des te meer reden om hun jonge dominee te beschouwen als heiligheid impersonated. Wat ze niet weten is dat de jonge dominee zo klaaglijk klinkt, omdat hij gebukt gaat onder een vreselijke zonde…
In Arthur Dimmesdale komen een aantal cliché’s uit sentimentalisme en romantiek samen: de gevoelige, maar ook nerveuze jongeman; de mysterieuze zonde; en het getormenteerde innerlijk dat zich toont in bleke wangen en een ondermijnd gestel.
Maar ik had niet het gevoel dat ik cliché's las. Hawthorne lijkt zijn personages echt te peilen, alsof hij geduldig rondroert in hun troebele harten. Behalve de gekwelde Arthur is er ook Hester, die zich schaamt voor haar overspel; Roger, die koud en meedogenloos naar wraak zoekt; en Pearl, het speelse, maar ook sardonische dochtertje van Hester, dat haar moeder steeds aan de grote zonde herinnert.
Hawthorne beschrijft de betrekkingen tussen deze mensen op een intense en voor mij meeslepende manier.
Niet iedereen was altijd zo positief. Een negentiende-eeuwse recensent verzuchtte dat hij de taal wel prachtig vond, maar dat hij verlangde naar wat minder "intensity" in de beschrijving van de "dark passions", want hij ervaarde het boek als "painfully anatomical"... ( )

Ik heb dit boek dertig jaar geleden gelezen en was er toen erg van onder de indruk.
Kwam het tegen in de Openbare Bibliotheek bij de afgeschreven boeken. Meegenomen en opnieuw gelezen. Herinnerde me de sterke vrouw die een buitenechtelijk kind heeft tegen de achtergrond van de puriteinse gemeenschap. En de man op de achtergrond die de vader van het kind is en toch niets zegt. Las het verhaal nu anders. Zag de manier waarop de man zichzelf voor de gek hield. Dat is heel sterk geschreven van Hawthorne; daarvoor neem ik de lange zinnen op de koop toe. ( )