Sinds de geboorte van het gekloonde schaap Dolly, in de jaren ‘80, duiken er van tijd tot tijd verhalen op over experimenten met het klonen van mensen. Verhalen die uiteindelijk steeds enkel dat zijn: verhalen, zonder wetenschappelijk bewijs. Maar dat er geëxperimenteerd wordt, dat is wel duidelijk. Die verhalen gaan altijd vergezeld van een medisch-ethische discussie. Want mag het wel, experimenteren met het menselijk leven? En zijn er andere dan puur religieuze argumenten om afwijzend tegenover deze technologie te staan?

Deze kwestie staat centraal in het inmiddels verfilmde boek Never Let Me Go van de Japans-Britse schrijver Ishiguro. Hij bekijkt de discussie echter niet vanuit de wetenschappelijke hoek, maar vanuit het oogpunt van de gekloonde mensen. Want hoezeer zij voor wetenschappers misschien een experiment zijn, of een product, zij zijn nog altijd ook mensen. Mensen met gevoelens en talenten, mensen die vrienden kunnen hebben, en geliefden, mensen met dromen en ambities. En is dat niet ook waar literatuur voor bedoeld is, om je te helpen je in te leven in een ander? Hoe afwijkend die misschien ook mag zijn?

Centraal in het verhaal staat Kathy H, die ons rechtstreeks toespreekt en zichzelf voorstelt als een 31-jarige verpleegster. Zij blikt terug op haar jeugd, en op haar vriendschap met Ruth en Tommy, met wie zij samen is opgegroeid. Tot daar aan toe heel normaal, maar langzaamaan ontvouwt zich een behoorlijk dystopische werkelijkheid. De kinderen hebben geen ouders, en wonen geïsoleerd in een soort weeshuis/kostschool-achtige situatie. Oud zullen ze niet worden, want zij blijken enkel op de wereld gezet om te gaan dienen als orgaandonor.

Ishiguro beschrijft knap de psychologie achter het accepteren van zo een lot. Dat de kinderen zich geen enkel ander lot kunnen voorstellen maakt het geheel af en toe behoorlijk somber en deprimerend. Hoewel er even iets van hoop lijkt op te doemen, wordt zelfs die genadeloos de grond in gestampt. Weinig vrolijkheid dus in dit boek. Ook de minutieuze manier waarop Kathy haar relaties met Ruth en Tommy omschrijft, heeft ergens iets benauwends. Dus hoe knap geschreven ook, ik was wel opgelucht om het boek uit te hebben en uit die sfeer te kunnen ontsnappen. ( )

Dit is een vreemd boek. Kathy, Ruth en Tommy zijn leerlingen op een school die een wereld op zich zelf is. Gedurende het verhaal ontdek je dat ze klonen zijn van 'normale mensen'. Ze worden tamelijk summier onderwezen, voornamelijk in creatieve vakken. We volgen ze in verschillende stadia van hun opleiding. En ze kom je er achter waarom ze zijn gecreëerd. En volgen vooral de ontwikkeling van hun vriendschap met alle ups en downs. ( )

Een 31-jarige vrouw kijkt aan het einde van de twintigste eeuw terug op haar schijnbaar idyllische jeugd op een afgelegen Engelse kostschool en de band die ze daar had met twee andere kinderen ( )

Raamvertelling. in 1e persoon verteld. sfeer als in de handmaid(: beschrijving van leven, met aanwijzingen over dystopische situaties, zonder exact te vertellen/ voorafschaduwingen van wat de leerlingen te wachten staat.
Begeleiders die het wel weten, dingen die verboden of not done zijn, leerlingen die zeer kort gehouden worden.
. in combi met feiten over het nu vanwaaruit verteld wordt. De leerlingen krijgen een doel, een speciale bestemming.
De sfeer en stijl lijken zo op elkaar.
of is het toch een ander boek waar ik aan moet denken, een groep tieners klaargestoomd voor iets 'groters, belangrijks in de mij. maar het fijne ervan blijft geheim)

Opbouw: drie delen:
1- Hailsham, het internaat tot 18 jr?
2- De Cottages, tussenfase, zone met niks, wennen aan de buitenwereld 18-20jr
3- Het leven in de bestemming als verzorger en donor.20-max 30...jr.

Thema in het eind: verzoening en Afscheid, opheldering, teleurstelling. ( loss. memory)
Titel : nr op cassettebandje dat Kathy heimelijk afspeelt, gehoord wordt door Madame. Grappig: is op youtube onder de boeknaam terug te vinden, filmtrack.

Eigenlijk een coming of age verhaal in de setting van een dystopia, waarbij de lezer nog minder weet van hoe de maatschappij daar in elkaar zit dan de leerlingen. Dus een van de drijvende onderwerpen is erachter komen waarom er donors nodig zijn.
De hoofdmoot bestaat uit het leven op en internaat: leraren (begeleiders), de Vriendschappen, de rol van sex en presteren (vooral het ceatieve en sportieve). Het internaat is heel beschermd, leerlingen worden vooral klein en onwetend gehouden. Daarom vind ik het wat ongeloofwaardig hoe goed de drie hoofdpesonen zich gedragen als zij een dagje in de normale wereld zijn.

Tekenend is de Duitse titel: 'Alles wass wir geben mussen'.
ik houd van de sfeer, het meegaan in de ontdekkimgstocht. het aantippen van (en ingaan op) deze problematiek, het realistsche falen/ tekortkomen. ( )

Halfweg dit boek dacht ik het dicht te klappen, omdat het nergens heen leek te gaan. Gelukkig heb ik dat niet gedaan. In essentie brengt Ishiguro het hele boek lang de terugblik van een, schatten we, 40-jarige verpleegster Kathy H. over haar tijd in een kostschool en de periode daarna, waarbij ze voortdurend inzoomt op een soort driehoeksverhouding die ze had met haar vrienden Ruth en Tommy. Het is een aaneenschakeling van voorvalletjes en gesprekken, waarbij ze heel gedetailleerd de reacties van de anderen registreert en ook voortdurend haar eigen gevoelens vertolkt. Dat werkt op de duur op de zenuwen, want je vraagt je af wat Ishiguro nu precies wil zeggen. Maar na een tijdje heb je door dat deze manier van vertellen, door de ogen van Kathy, een waarde op zich heeft. Het toont hoe wij allemaal (of toch de meesten van ons) de mensen met wie we in contact komen, en zeker diegenen die dicht bij ons staan, constant taxeren, hun opmerkingen en lichaamstaal interpreteren, dus soms ook fout begrijpen, en onze eigen reacties daaraan aanpassen; dat levert een misschien bevreemdend maar uiteindelijk wel heel realistisch beeld op van hoe mensen met elkaar omgaan, voortdurend wisselend van open naar gesloten, van sympathiek naar bitsig, van liefdevol naar kregelig, van empathisch naar boos, en weer omgekeerd, (meestal) telkens opnieuw beginnend. Fascinerend hoe Ishiguro dat in beeld brengt.
En dan is er natuurlijk het meta-verhaal, waar ik hier niet veel over ga zeggen, omdat dit in de roman maar mondjesmaat wordt vrijgegeven. Laat ons zeggen dat het dit verhaal aan de ene kant een science-fiction achtig karakter geeft, hoewel het Ishiguro daar volgens mij niet echt om te doen is, en aan de andere kant volop inzoomt op een belangrijke maatschappelijk-ethische kwestie. Mijn excuses voor de vaagheid van deze omschrijving, maar anders vergal ik uw leesplezier. Dat ethische aspect is op zijn beurt bevreemdend, omdat de hoofdrolspelers zich niet bewust schijnen te zijn van de abnormale situatie waarin ze zich bevinden, tenminste, abnormaal naar onze huidige normen. Na verloop van tijd lijkt het eerder om een echte dystopie te gaan, die wat doet denken aan "A Handmaid's Tale" van Margaret Atwood.
Maar laat je niet misleiden: eigenlijk is dit noch science fiction, noch dystopie. Ishiguro heeft het in dit verhaal ten gronde over gewone mensen die worstelen met het menselijke bestaan, die maar kleine spelers zijn in een spel dat ze niet beheersen en niet begrijpen, en er het beste van proberen te maken. Prachtig hoe hij deze existentiële problematiek heeft verborgen achter een verhaal dat vooral fungeert als mistgordijn!
Voor het eerst sinds “The Remains of the Day” sprak deze schrijver me dus weer erg aan, al was het tamelijk lastig om door te zetten. Alleen spijtig van het slot, waarin Ishiguro het nodig acht alles expliciet uit te leggen. Dat doorbrak de magie die over dit verhaal hangt.. ( )