John Updike (1932–2009)

Alle recensies die je leest gaan uit van de eerste lezing, de eerste laag van het verhaal. Maar volgens mij is er een tweede, diepere laag die dat beeld volkomen omver werpt! Hier mijn reactie toen ik het boek uit had.

Heb het gelezen, hmm ... Dat wil zeggen: tja ... Volgens mij niet een open einde in de gewone betekenis, maar drie wensdromen van "zo zou het goed komen". Van wie? In het hoofd van dagdromer en twijfelkont Jerry. Want volgens mij is er - in tegenstelling tot de gesuggereerde symmetrie - sprake van één hoofdpersoon! De laatste "oplossing" is tekenend: als ik groot en sterk ben stap ik moedig op Sally af en zeg zomaar "trouw met mij"! Nou die durft!
Geloof je dan nog in dat heftige begin? Kom nou! Dat is allemaal dagdromerij. Zo is er heel veel in het boek, gemengd met "realiteit" zoals het auto-ongeluk. Het plotselinge eind van de geloofscrisis van Jerry, zijn ommekeer in één alinea: er gaat geen enkele scheiding door, en we gaan over naar de orde van de dag. Zo is er meer dat past in deze lijn, lijkt me.
Ik vind het een zeurderig boek. Ik vind bovendien de vier personages geen mensen worden. Nou kan dat nou juist DE veel genoemde bedoeling zijn van Updike? En ronduit misselijk is de nonchalance waarmee de kinderen terloops worden vermeld. Nee, niet mijn boek!… (meer)

Toch wel een tegenvaller, na Rabbit Ren! We zijn nu 10 jaar later - 1969 - en Harry, Rabbit, Angstrom gaat de middelbare leeftijd tegemoet. Hij is nu 36, zijn vrouw verlaat hem voor een Griekse bink, en als vanzelf pikt hij een 18-jarig weggelopen meisje op, dat bovendien een drugsverslaafde zwarte in zijn huis brengt. Voor de ogen van zijn 13-jarige zoon ontvouwen zich taferelen van seks, drugs en pseudoreligieuze extase, die tegelijk huiselijkheid en rampzaligheid uitstralen. Het loopt uiteraard slecht af.
Dit tweede deel mist het frisse karakter van de opener van de Rabbit-reeks. Het verhaal is bijwijlen erg zwaar op de hand, en voor onze hedendaagse smaak gaat Updike wel erg ver in zijn beschrijving van de seksuele escapades van Harry, Jill en Skeeter. Maar ook nu blijven zijn figuren (op Skeeter na) mensen van vlees en bloed, met hun twijfels en verlangens, die nooit simpel en eenduidig zijn. Uiteindelijk vind ik de roman nog het meest interessant als document van de ontspoorde jaren 60, inclusief maanlandingen en Vietnamprotest.… (meer)

Rabbit rent! begint als een roadmovie, of, zo je wil, als een variante op Kerouac's On the Road: de 26-jarige nietsnut Harry 'Rabbit' Angström, in zijn jeugd een basketbalster, heeft genoeg van zijn huiselijk leven in een provincienest en vlucht weg van zijn zwangere vrouw en zoontje. Maar al enkele duizenden mijl en een half etmaal later keert hij terug naar zijn stad en trekt in bij een hoertje. Zijn schoonfamilie stuurt een dominee op hem af, die zeer geleidelijk op hem inpraat, en als zijn vrouw bevalt, - twee maand later -, gaat hij weer bij haar wonen. Maar daar blijft het niet bij, integendeel, wat volgt is ronduit dramatisch.
Dit vroege werk van Updike bevat duidelijk nog enkele zwakke kanten,en de hoofdfiguur overtuigt me ook niet helemaal als "archetype van een Amerikaanse man-zonder-eigenschappen". Maar in de manier waarop Updike zijn verhaal opbouwt (met vooral een naar de keel grijpende ontknoping), en in het bijzonder in de genadeloze (maar tegelijk erg realistische) manier waarop hij verhoudingen tussen mensen (en dan vooral mannen en vrouwen) schetst, houdt hij je als lezer echt in de ban. Hij slaagt er zelfs in enige sympathie (of is het eerder empathie?) op te wekken voor zijn trieste personages.… (meer)

Het is niet de vertelling, de karakters of het plot, maar het meerlaagse schilderij dat John Updike aan ons, hedendaagse mensen, toont, dat mij zo aanspreekt. Zijn beschrijvingen van een rijk in verval staan als rake penseelstreken op het tableau vivant van het eerste decennium van de 21ste eeuw. Daarover zijn de vernislagen van de religies zichtbaar, deels reeds in craquelé, deels nog gepantserd. Die Jack Levy kon wel de alter ego van Updike zijn, moe op het einde van een nuttig leven in een afkalvende beschaving, maar blijvend ter beschikking en leraar tot het einde...… (meer)